دلایل کبد چرب چیست؟

یکی از بیماری‌های شایع کبد چرب است که اغلب به دلیل اشتباهات در تغذیه رخ می‌دهد. در واقع، کبد حاوی مقداری چربی است که به طور طبیعی در آن وجود دارد. اما اگر مقدار چربی در کبد بیش از ۱۰ درصد وزن کل آن باشد، به آن کبد چرب می‌گوییم. مصرف مواد غذایی ناسالم و افزایش وزن بدن، به عنوان عوامل اصلی کبد چرب شناخته شده‌اند.

یکی از علل اصلی بروز کبد چرب بدون مصرف الکل، میزان ناسالم مواد غذایی و افزایش وزن بدن است. در واقع، وجود چربی در کبد به طور طبیعی است، اما اگر مقدار آن چربی بیش از ۱۰ درصد وزن کل کبد باشد، به آن کبد چرب می‌گویند. مصرف مواد غذایی ناسالم و افزایش وزن بدن عوامل اصلی کبد چرب بدون مصرف الکل هستند.

همچنین، یک نوع دیگر از کبد چرب ناشی از مصرف الکل وجود دارد. مهمترین نکته این است که کبد چرب بیماری بیماری بی‌صدا است و می‌تواند عوارض جدی برای سایر اعضای بدن ایجاد کند. در این مقاله، به بررسی علل بروز یا تشدید کبد چرب می‌پردازیم.

علت بروز کبد چرب به عوامل متعددی برمی‌گردد که شامل الگوهای غذایی، سطح فعالیت بدنی، روال خواب و عوامل اجتماعی مرتبط با سلامت، ژنتیک و مصرف برخی داروها می‌شود. همچنین، در برخی افراد با وجود شرایط خاص مانند چاقی، دیابت یا سطح بالای تری‌گلیسیرید، خطر ابتلا به کبد چرب افزایش می‌یابد.

علاوه بر این، مصرف سوء الکل، کاهش سریع وزن و تغذیه ناقص نیز ممکن است منجر به کبد چرب شود. با این حال، برخی افراد حتی در صورت نداشتن هیچ یک از این شرایط، با کبد چرب مواجه می‌شوند. در ادامه، به بررسی اصلی‌ترین علل بروز کبد چرب می‌پردازیم.

مقاومت به انسولین:
یکی از عواملی که می‌تواند به بروز کبد چرب منجر شود، مقاومت به انسولین و سطح بالای این هورمون است. این شرایط می‌توانند در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ و همچنین افرادی که با سندروم متابولیک دست و پنجه نرم می‌کنند، رخ دهند. در این وضعیت، ذخیره چربی در کبد افزایش می‌یابد.

مصرف بیش از حد کربوهیدرات تصفیه شده:
استفاده مکرر از کربوهیدرات‌های تصفیه شده، به ویژه زمانی که فرد مبتلا به اضافه وزن یا مقاومت به انسولین در یک وعده مقدار زیادی از این نوع کربوهیدرات را مصرف می‌کند، می‌تواند تشدید کننده ذخیره چربی در کبد باشد.

چاقی:
چاقی باعث ایجاد التهاب درجه پایینی در بدن می‌شود که ممکن است ذخیره چربی در کبد را تشدید کند. بین ۳۰ تا ۹۰ درصد افراد چاق مبتلا به کبد چرب هستند و این بیماری در کودکان نیز به دلیل افزایش انتشار چاقی در آنان در حال افزایش است.

حتی افرادی که وزن آنها در محدوده طبیعی قرار دارد، ممکن است به علت وجود چربی‌های احشایی به کبد چرب مبتلا شوند. چربی‌های احشایی به معنای چربی‌های موجود در منطقه شکم و پهلو است. چاقی یکی از عوامل اصلی بروز کبد چرب در کودکان نیز محسوب می‌شود.

مصرف زیاد میوه:
ممکن است شگفت‌زده باشید که مصرف بیش از حد میوه، علتی برای بروز کبد چرب باشد. در واقع، مصرف زیاد میوه می‌تواند باعث ایجاد فشار زیادی بر روی بافت کبد شود و منجر به بروز بیماری کبد چرب شود.

مصرف نوشیدنی‌های قندی:
یکی از دلایل دیگر بروز کبد چرب، مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده با قند مانند نوشابه یا نوشیدنی‌های انرژی‌زا است. این نوشیدنی‌ها که حاوی فروکتوز هستند، می‌توانند در کودکان و افراد بالغ منجر به تجمع چربی در کبد شوند.

اختلال در سلامت روده:
تحقیقات اخیر نشان داده است که عدم توازن در باکتری‌های موجود در روده که عملکرد صحیح روده را مختل می‌کنند یا مشکلات دیگری مرتبط با سلامت روده را ایجاد می‌کنند، می‌تواند باعث پیشرفت کبد چرب غیر الکلی شود.

عوامل افزایش خطر ابتلا به کبد چرب:

برای بروز کبد چرب، عواملی مانند مصرف نوشیدنی‌های الکلی و عدم رعایت تغذیه سالم و فعالیت بدنی کافی، عامل اصلی هستند. علاوه بر این، عوامل زیر نیز می‌توانند در افزایش خطر ابتلا به کبد چرب تأثیرگذار باشند:

1. اضافه وزن یا چاقی: افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند، در خطر بیشتری برای بروز کبد چرب قرار دارند.

2. سوء تغذیه: تغذیه نامناسب و فقدان مواد غذایی مورد نیاز برای سلامت کبد، می‌تواند عاملی در بروز کبد چرب باشد.

3. هپاتیت مزمن ویروسی: افرادی که به صورت مزمن با هپاتیت ویروسی مبتلا هستند، به خصوص هپاتیت C، در خطر بیشتری برای کبد چرب قرار دارند.

4. ژنتیک: وجود ژن‌هایی که احتمال ابتلا به کبد چرب را افزایش می‌دهند، می‌تواند نقشی در بروز این بیماری داشته باشد.

5. عرق‌سازی: افرادی که از نژاد آفریقایی، آمریکایی یا مردان اسپانیایی هستند، در خطر بیشتری برای بروز کبد چرب قرار دارند.

6. مقاومت به انسولین و دیابت نوع ۲: عدم پاسخگویی بدن به انسولین و یا ابتلا به دیابت نوع ۲، می‌تواند خطر کبد چرب را افزایش دهد.

7. نسبت چربی خون: سطح بالای چربی بد (LDL) و یا سطح پایین چربی خوب (HDL) می‌تواند به بروز کبد چرب مرتبط باشد.

8. سن: با بالا رفتن سن، خطر ابتلا به کبد چرب نیز افزایش می‌یابد.

9. سندروم تخمدان پلی کیستیک: افراد مبتلا به این سندروم، در خطر بیشتری برای بروز کبد چرب قرار دارند.

10. آپنه خواب: بیمارانی که به آپنه خواب مبتلا هستند (متوقف شدن تنفس در طول خواب)، در خطر بیشتری برای کبد چرب قرار دارند.

عوامل افزایش خطر ابتلا به کبد چرب:

به جز عوامل اصلی مانند مصرف نوشیدنی‌های الکلی و عدم رعایت تغذیه سالم و فعالیت بدنی کافی، عوامل زیر نیز می‌توانند در افزایش خطر ابتلا به کبد چرب تأثیرگذار باشند:

1. کم کاری تیروئید: افرادی که از کم کاری تیروئید رنج می‌برند، در خطر بیشتری برای بروز کبد چرب قرار دارند.

2. کم کاری غده هیپوفیز: اختلال در عملکرد غده هیپوفیز که موجب کاهش هورمون‌های تیروئیدی می‌شود، می‌تواند عاملی در بروز کبد چرب باشد.

3. کاهش سریع وزن: کاهش سریع وزن، مثلاً در رژیم‌های روزه‌ای، می‌تواند به بروز کبد چرب مرتبط باشد.

4. قرار گرفتن در معرض مواد سمی و شیمیایی خاص: تماس با مواد سمی و شیمیایی خاص، مانند برخی آفت‌کش‌ها یا حلال‌های صنعتی، می‌تواند خطر کبد چرب را افزایش دهد.

5. مشکلات پزشکی که روی چگونگی ذخیره چربی در بدن تأثیر می‌گذارند: برخی از مشکلات پزشکی مانند بیماری‌های تیروئید، هیپوفیز، گلوتن یا اختلالات متابولیک، می‌توانند بر فرایند ذخیره چربی در بدن تأثیرگذار باشند و به بروز کبد چرب منجر شوند.

6. مصرف بعضی از داروها: مصرف برخی از داروها مانند گلوکوکورتیکوئیدها، متوترکسات، استروژن مصنوعی و تاموکسیفن، می‌تواند باعث افزایش خطر کبد چرب شود.

7. برداشتن کیسه صفرا: برداشت کیسه صفرا به دلیل بیماری صفرا، می‌تواند در بروز کبد چرب تأثیرگذار باشد.

8. سندروم متابولیک: افراد مبتلا به سندروم متابولیک که حداقل سه مورد از علائمی مانند اضافه وزن، چربی خون بالا (LDL)، سطح پایین چربی خوب (HDL)، فشار خون بالا و قند خون بالا را با هم دارند، در خطر بیشتری برای بروابتلا به کم کاری تیروئید و کم کاری غده هیپوفیز، کاهش سریع وزن، قرار گرفتن در معرض مواد سمی و شیمیایی خاص، مشکلات پزشکی که روی روند ذخیره چربی در بدن تأثیر می‌گذارند، مصرف بعضی داروها مانند گلوکوکورتیکوئیدها، متوترکسات، استروژن مصنوعی و تاموکسیفن، برداشتن کیسه صفرا، و ابتلا به سندروم متابولیک (همچون میان تنه بزرگ، چربی خون بالا یا LDL، سطح پایین HDL یا چربی خوب، فشار خون بالا، قند خون بالا)، همگی عواملی هستند که می‌توانند خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش دهند.

علت اصلی بروز بیماری کبد چرب، مصرف الکل و نوشیدنی‌های قندی است. افرادی که این عوامل را در برابر خود دارند، دارای ریسک بیشتری برای ابتلا به کبد چرب هستند. به علاوه، عوامل دیگری نیز می‌توانند بر روی ابتلا به این بیماری تأثیرگذار باشند. برخی از این عوامل عبارتند از:

1. نژاد اسپانیایی یا آسیایی: افراد نژاد اسپانیایی یا آسیایی در مقایسه با دیگر افراد، در خطر بیشتری برای ابتلا به کبد چرب قرار دارند.

2. یائسگی: پس از ورود به دوران یائسگی، خطر بروز کبد چرب افزایش می‌یابد.

3. چاقی با سطح بالای چربی شکمی: افراد چاق با سطح بالای چربی در ناحیه شکم، در خطر بیشتری برای ابتلا به کبد چرب هستند.

4. فشار خون بالا: افرادی که فشار خون بالایی دارند، در خطر بیشتری برای بروز کبد چرب قرار دارند.

5. دیابت: افراد مبتلا به دیابت نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کبد چرب قرار دارند.

6. کلسترول بالا: سطح بالای کلسترول در خون نیز می‌تواند باعث افزایش خطر بروز کبد چرب شود.

7. آپنه انسدادی خواب: افرادی که به آپنه انسدادی خواب مبتلا هستند (وقفه‌های تنفسی در طول خواب)، در خطر بیشتری برای ابتلا به کبد چرب قرار دارند.

8. مصرف بیش از حد الکل: مصرف زیاد الکل می‌تواند فرآیندهای متابولیک در کبد را تغییر داده و باعث انباشت انواع چربی در کبد شود.

در نتیجه، مصرف الکل و نوشیدنی‌های قندی می‌تواند تغییراتی در کبد ایجاد کند و باعث تجمع چربی در آن شود.

علت اصلی بروز کبد چرب غیر الکلی، تغذیه ناسالم و افزایش وزن است. این بیماری به علت عوامل مختلفی می‌تواند رخ دهد. به تفصیل، این عوامل عبارتند از:

1. چاقی: چاقی یکی از عوامل اصلی بروز کبد چرب غیر الکلی است. افرادی که با اضافه وزن مواجه هستند، در خطر بیشتری برای ابتلا به کبد چرب قرار دارند.

2. مقاومت به انسولین: مقاومت به انسولین به معنای کاهش حساسیت بدن به اثرات انسولین است. این وضعیت می‌تواند باعث افزایش سطح قند خون و تجمع چربی در کبد شود.

3. سطوح بالای چربی در خون، به ویژه تری‌گلیسیرید: سطوح بالای چربی، به خصوص تری‌گلیسیرید، در خون نیز می‌تواند به بروز کبد چرب غیر الکلی مرتبط باشد.

4. سندرم متابولیک: سندرم متابولیک مجموعه‌ای از عوامل شامل چاقی، فشار خون بالا، سطح بالای قند خون و چربی‌های خون است. افراد مبتلا به این سندرم در خطر بیشتری از بروز کبد چرب قرار دارند.

5. بارداری: بارداری نیز می‌تواند به بروز کبد چرب در زنان منجر شود.

6. عوارض جانبی برخی داروها: مصرف برخی داروها می‌تواند کبد چرب غیر الکلی را در برخی افراد تحریک کند.

7. برخی از عفونت‌ها مانند هپاتیت C: برخی از عفونت‌ها نیز می‌توانند باعث کبد چرب غیر الکلی شوند.

8. برخی از شرایط ژنتیکی نادر: برخی از شرایط ژنتیکی نادر نیز می‌توانند به بروز کبد چرب غیر الکلی مرتبط باشند.

در کل، افرادی که تغذیه ناسالم دارند و وابسته به غذاهای آماده و پرچرب و نوشیدنی‌های حاوی شکر هستند، در معرض افزایش وزن و کبد چرب قرار دارند. همچنین، عدم تحرک کافی در طول روز و عدم ورزش نیز از جمله عواملی است که می‌تواند منجر به کبد چرب شود.

به طور کلی، تغذیهبه طور کلی، کسانی که تغذیه ناسالمی دارند و به غذاهای آماده و پرچرب و نوشیدنی‌های حاوی شکر وابسته هستند، بیشتر در معرض اضافه وزن و کبد چرب قرار دارند. همچنین، عدم تحرک کافی در روز و عدم ورزش نیز از جمله دلایل ابتلا به کبد چرب است. همچنین، افرادی که مبتلا به برخی بیماری‌های خاص مانند دیابت هستند، احتمال ابتلای بیشتری به کبد چرب نسبت به افراد سالم دارند.

در مقاله مورد بررسی، به علت کبد چرب غیر الکلی پرداخته شده است. تحقیقات متعددی نشان داده‌اند که مصرف بیش از حد کربوهیدرات، به ویژه کربوهیدرات‌های تصفیه شده، چربی‌ها، به ویژه چربی‌های اشباع شده، و پروتئین‌هایی مانند گوشت، می‌تواند عامل اصلی بروز کبد چرب باشد. در واقع، تغذیه ناسالم از عوامل اساسی بروز این بیماری است. همچنین، افراد مبتلا به برخی بیماری‌های خاص مانند دیابت، به طور معمول در معرض خطر بیشتری از ابتلا به کبد چرب قرار دارند.