راهنمای تغذیه برای مبتلایان به زخم معده: بایدها و نبایدهای غذایی

مدتی قبل، پزشکان به این باور بودند که رژیم غذایی خاصی برای افراد مبتلا به زخم معده وجود ندارد. آنها فکر می‌کردند که عواملی مانند استرس و مصرف غذاهای تند می‌توانند باعث بروز زخم معده شوند. اما تحقیقات اخیر نشان داده است که عامل اصلی این بیماری، عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری است.

تا چندی پیش، پزشکان معتقد بودند که رژیم غذایی خاصی برای مبتلایان به زخم معده وجود ندارد. آنها فکر می‌کردند که عواملی مانند استرس و مصرف غذاهای تند می‌توانند باعث بروز زخم معده شوند. اما تحقیقات اخیر نشان داده است که مهم‌ترین عوامل این بیماری، عفونت باکتری هلیکوباکتر پیلوری، استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، آسپرین، ناپروکسن و دیکلوفناک، سبک زندگی نادرست مانند سیگار کشیدن و داشتن یک رژیم غذایی ناسالم است.

پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و مغذی برای مبتلایان به این بیماری ضروری است. ایجاد برخی تغییرات در رژیم غذایی می‌تواند به کاهش علایم، حفظ سلامت بدن و کاهش خطر ابتلای مجدد به این بیماری کمک کند.

همانطور که گفته شد، یکی از دلایل شایع زخم معده، عفونت باکتری هلیکوباکتر پیلوری است که موجب عفونت معده می‌شود. علائم زخم معده شامل سوزش، گرفتگی و درد معده، تهوع و باد گلوی پیوسته است. اگر شما این علائم را تجربه می‌کنید، بهتر است توسط پزشک معاینه شوید.

تغییرات در سبک زندگی می‌تواند گامی مهم در ترمیم پوشش معده، پیشگیری از التهاب و مقابله با عفونت باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که حدود ۵۰ درصد جمعیت جهان تحت تأثیر هلیکوباکتر پیلوری قرار دارند. این باکتری می‌تواند باعث افزایش التهاب معده و افزایش خطر ابتلا به زخم معده در مسیر گوارش و مرکز معده شود. هلیکوباکتر پیلوری به عنوان عامل اصلی، خطر سرطان معده را نیز افزایش می‌دهد. سرطان معده به عنوان دومین سرطان کشنده در جهان شناخته شده است.

رغبت به تغییر رژیم غذایی برای درمان زخم معده بسیار مهم است. در اینجا چند نکته کلیدی برای رژیم مبتلایان به زخم معده آورده شده است:

1. اجتناب از غذاهای شور: مصرف غذاهای بسیار نمکدار ممکن است باعث تحریک معده شود و علائم زخم معده را بدتر کند. بنابراین، سعی کنید مصرف نمک را کاهش دهید و از غذاهای شور و تند خودداری کنید.

2. کاهش مصرف غذاهای چرب: غذاهای چرب می‌توانند التهاب معده را افزایش دهند. سعی کنید از منابع چربی سالم مانند روغن‌های نباتی نچرب، ماهی چرب مانند ماهی سالمون و آووکادو استفاده کنید.

3. مصرف میوه‌ها و سبزیجات: میوه‌ها و سبزیجات غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که می‌توانند در بهبود سلامت معده کمک کنند. سعی کنید میوه‌ها و سبزیجات تازه را به رژیم خود اضافه کنید.

4. مصرف فیبر غذایی: مصرف مقدار مناسبی از فیبر غذایی می‌تواند به بهبود عملکرد گوارش کمک کند. می‌توانید فیبر را از منابعی مانند غلات کامل، سبزیجات، میوه‌ها و بقولات دریافت کنید.

5. اجتناب از مواد تحریک‌کننده: برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها می‌توانند علایم زخم معده را بدتر کنند. به عنوان مثال، مصرف قهوه، نوشابه‌های گازدار، الکل و محصولات شیرینی‌پزی باعث تحریک معده می‌شود. سعی کنید از این موارد خودداری کنید یا مصرف آنها را به حداقل برسانید.

6. تقسیم وعده‌های غذایی: به جای مصرف وعده‌های بزرگ غذایی، سعی کنید وعده‌های کوچکتر و مکررتر را در طول روز مصرف کنید. این کار می‌تواند به هضم آسان‌تر غذا کمک کند و فشار روی معده را کاهش دهد.

7. رعایت دستورات پزشک: همواره به دستورات و توصیه‌های پزشک خود درباره رژیم غذایی و مداخلات درمانی توجه کنید. هر فرد و شرایط بالینرا به صورت منحصر به فرد است و پزشک شما می‌تواند رژیم غذایی خاصی را برای شما توصیه کند.

مهمترین نکته این است که با پزشک خود مشورت کنید و دستورات و توصیه‌های او را رعایت کنید. او می‌تواند بر اساس وضعیت شما و نیازهای خاص شما، یک رژیم غذایی مناسب تعیین کند که به بهبود و مدیریت زخم معده کمک کند.

یکی از عوامل اصلی ایجاد زخم معده، عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری، استفاده از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی و سبک زندگی ناسالم است.

۱- آب کلم: کلم یک درمان طبیعی برای این بیماری است. پزشکان قبل از اینکه آنتی‌بیوتیک‌ها برای کمک به بهبود زخم معده در دسترس باشند، از آب کلم برای درمان استفاده می‌کردند. کلم حاوی ویتامین C است که یک آنتی‌اکسیدان است و در پیشگیری و درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری که شایع‌ترین علت زخم معده است، مفید است.

۲- شیرین بیان: شیرین بیان یک ادویه است که در رژیم مبتلایان به زخم معده معمولاً استفاده می‌شود. این گیاه از ریشه خشک شده گیاه Glycyrrhiza glabra به دست می‌آید و به عنوان یک داروی گیاهی سنتی برای درمان بسیاری از بیماری‌ها محبوب است. ریشه شیرین بیان دارای خواص پیشگیری و مبارزه با زخم است. آن تحریک معده و روده را افزایش می‌دهد تا مخاط بیشتری تولید شود و در نتیجه به محافظت از پوشش معده کمک می‌کند. همچنین به سرعت بهبودی و کاهش درد ناشی از زخم معده کمک می‌کند.

لطفاً توجه داشته باشید که شیرین بیان ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد و عوارض جانبی مانند درد عضلانی یا بی‌حسی در اندام‌ها ایجاد کند. بنابراین قبل از اضافه کردن شیرین بیان به رژیم غذایی خود در صورت مبتلا به این بیماری، با پزشک خود مشورت کنید.

۳- عسل: عسل یک ماده غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان است که در بهبود بسیاری از بیماری‌ها مفید است، از جمله کاهش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی، سکته مغزی و برخی از انواع سرطان. همچنین، عسل می‌تواند در تشکیل و بهبود زخم‌ها، از جمله زخم معده، موثر باشد. مطالعات نشان داده‌اند که خواص ضد باکتریایی عسل می‌تواند در مبارزه با هلیکوباکتر پیلوری که شایع‌ترین علت زخم معده است، کمک کند. بنابراین، عسل یک ماده غذایی مغذی و مفید برای افزودن به رژیم غذایی افراد مبتلا به این بیماری است.

۴- سیر: سیر یکی دیگر از مواد غذایی با خواص ضد میکروبی و ضد باکتری است. سیر می‌تواند در تسریع بهبود زخم‌ها و حتی کاهش احتمال ایجاد آن‌ها تأثیرگذار باشد. بنابراین، مصرف سیر به عنوان یک روش پیشگیری از این بیماری مورد توصیه قرار می‌گیرد. عصاره سیر نیز، مانند مواد غذایی دیگری که ذکر شد، به جلوگیری از رشد هلیکوباکتر پیلوری کمک می‌کند.

تحقیقات نشان داده است که اگر دو حبه سیر خام را در روز به رژیم غذایی افراد مبتلا به زخم معده اضافه کنید، فعالیت باکتریایی در پوشش معده بیماران عفونت هلیکوباکتر پیلوری کاهش قابل توجهی خواهد یافت.

۵- زردچوبه: زردچوبه یک ادویه محبوب است که در بسیاری از غذاهای ایرانی استفاده می‌شود. این ادویه را می‌توان به راحتی در رژیم غذایی افراد مبتلا به زخم معده اضافه کرد. کورکومین، ماده فعال زردچوبه، خواص دارویی دارد و به نظر می‌رسد در جلوگیری از آسیب ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری بسیار مؤثر باشد. همچنین، زردچوبه به افزایش ترشح مخاط کمک کرده و محافظت از پوشش معده در برابر عوامل تحریک کننده را به ارمغان می‌آورد.

۶- مصطکی: مصطکی رزینی است که از درخت بنه به دست می‌آید. از دوران‌های قدیم، این ماده در طب سنتی به عنوان درمانی برای اختلالات مختلف، از جمله زخم معده، مورد استفاده قرار می‌گرفت. تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف روزانه ۱ گرم مصطکی می‌تواند علایم مرتبط با زخم معده را به نسبت ۳۰ درصد کاهش دهد. همچنین، مصطکی فعالیت ضد باکتریایی علیه هلیکوباکتر پیلوری را داراست. مصطکی به صورت آدامس در اکثر فروشگاه‌های مواد غذایی بهداشتی یافت می‌شود و می‌توان آن را در رژیم غذایی افراد مبتلا به زخم معده استفاده کرد.

۷- آلوئه‌ورا: آلوئه‌ورا یک گیاه است که در صنایع آرایشی و بهداشتی، دارویی و غذایی با استفاده گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه به خاطر خواص ضد باکتریایی و التیام بخش پوست، بسیار شناخته شده است. جالب است که بدانید آلوئه‌ورا می‌تواند یک درمان موثر برای زخم معده باشد. با توجه به اینکه آلوئه‌ورا به طور کلی بی خطر است، شما می‌توانید با اطمینان آن را در رژیم غذایی افراد مبتلا به زخم معده قرار دهید.

۸- پروبیوتیک‌ها: پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های زنده هستند که برای سلامتی بسیار مفید هستند. این موجودات می‌توانند از بهبود سلامت ذهن تا بهبود سلامت روده و پیشگیری و مبارزه با زخم‌ها، فواید بسیاری را به ارمغان بیاورند. پروبیوتیک‌ها تحریک تولید مخاط را افزایش می‌دهند و به بازسازی و ترمیم دیواره معده کمک می‌کنند. همچنین، ممکن است باعث تشکیل رگ‌های خونی جدید شوند که انتقال ترکیبات شفابخش به محل زخم را آسان می‌کند و فرایند بهبود را تسریع می‌کند.

درمان گیاهی برای زخم معده:

یکی از روش‌های درمانی گیاهی که ممکن است درمان زخم معده را تسهیل کند، استفاده از برگ‌های شنبلیله است. این برگ‌ها حاوی ترکیباتی هستند که قادرند به بهبود زخم معده کمک کنند. به یک فنجان آب برگ شنبلیله اضافه کنید و آن را به جوش بیاورید. سپس کمی نمک به آن اضافه کنید و دو بار در روز آن را بنوشید.

مصرف آب کلم خام نیز برای درمان زخم معده بسیار موثر است. قبل از خواب، روزانه آب کلم تازه را مصرف کنید. این ماده می‌تواند به تقویت پوشش معده و بهبود زخم کمک کند.

دمنوش نعناع فلفلی و دمنوش بابونه نیز دارای خواص ضد التهابی هستند و می‌توانند درد زخم معده را کاهش داده و به فرایند بهبودی زخم کمک کنند. دمنوش خود را آماده کنید و آن را به خنکی رسانید. اگر بسیار گرم باشد، ممکن است زخم معده را تحریک کند. همچنین، می‌توانید مقداری عسل به دمنوش خود اضافه کنید به دلیل خواص ضد باکتریایی و همچنین طعم شیرین آن. با این حال، توجه داشته باشید که نعناع فلفلی ممکن است علائم رفلاکس معده را تشدید کند. بنابراین، در صورت داشتن این عارضه، از مصرف چای، روغن یا سایر مواد مزاج‌دهنده نعناع خودداری کنید.

در رژیم غذایی مبتلایان به زخم معده، برخی غذاهای مفید واهمیت‌دار وجود دارند که می‌توانند بهبود و درمان این بیماری را تسریع کنند. پزشکان تأکید دارند که رژیم غذایی با فیبر بالا که شامل سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل است، مناسب است. در ادامه، غذاهایی که می‌توانید به رژیم غذایی خود اضافه کنید را معرفی می‌کنم:

۱. فیبر: مواد غذایی حاوی فیبر شامل جو، حبوبات، دانه‌های کتان، آجیل، پرتقال، سیب و هویج است. این غذاها به شما کمک می‌کنند تا از ایجاد زخم معده جلوگیری کنید.

۲. غذاهای غنی از ویتامین A: مثلاً کلم بروکلی، سیب زمینی شیرین، کلم پیچ، اسفناج و کلم سبز. این غذاها باعث افزایش تولید مخاط در دستگاه گوارش شما می‌شوند و ممکن است به جلوگیری از زخم معده کمک کنند.

۳. چای سبز: تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف چای سبز می‌تواند در مبارزه با باکتری هلیکوباکتر پیلوری موثر باشد.

۴. غذاهای غنی از فلاونوئید: این غذاها شامل سیر، پیاز، زغال اخته، توت فرنگی و نخود فرنگی هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که غذاهای حاوی فلاونوئید می‌توانند حفاظت از روده در برابر گاستریت مزمن، عفونت هلیکوباکتر پیلوری و سرطان معده را تقویت کنند. همچنین، این غذاها به کاهش رشد هلیکوباکتر پیلوری کمک می‌کنند.

در رژیم غذایی برای مبتلایان به زخم معده، باید از برخی غذاها که مضر هستند، کمیت کمتری مصرف کنید. این غذاها عبارتند از:

۱. شیر: تحقیقات نشان می‌دهد که شیر می‌تواند ترشح اسید معده را افزایش دهد، بنابراین بهتر است از مصرف آن خودداری کنید.

۲. قهوه و نوشابه‌های گازدار: قهوه و نوشیدنی‌های گازدار، حتی بدون کافئین، می‌توانند اسید معده را افزایش داده و پوشش محافظ معده را تحریک کنند.

۳. غذاهای تند و چرب: مصرف غذاهای تند و چرب می‌تواند معده را تحریک کند. در صورت امکان، بهتر است از مصرف فلفل چیلی نیز خودداری کنید، مگر اینکه تجربه شخصی نشان دهد آن را تحمل می‌کنید.

علاوه بر این، مصرف وعده‌های کوچک غذایی به صورت منظم، میان‌وعده‌هایی در طول روز، آهسته خوردن و خوب جویدن غذا می‌تواند به کاهش درد و بهبود زخم معده کمک کند. همچنین، اجتناب از سیگار کشیدن و کاهش استرس نیز بهبود روند درمان و جلوگیری از زخم معده می‌تواند مفید باشد.

مصرف نوشابه‌های گازدار، حتی اگر بدون کافئین باشند، می‌تواند باعث افزایش ترشح اسید معده و تحریک پوشش مخاطی معده شود.

یک رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلایان به زخم معده می‌تواند بهبود را تسریع دهد. زخم‌های گوارشی معمولاً به دلیل مصرف طولانی‌مدت داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا عفونت باکتریایی به نام هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) ایجاد می‌شوند. بنابراین، رژیم غذایی باید شامل مواد غذایی با خواص ضد باکتریایی باشد تا بهبودی را تسریع کند. با رعایت رژیم غذایی سالم، می‌توانید درد کمتری داشته باشید، بهبود خود را سریع‌تر تجربه کنید و از بروز زخم‌های جدید جلوگیری کنید.

پلی فنول‌ها نوعی آنتی‌اکسیدان هستند که در غذاهای گیاهی یافت می‌شوند. این ترکیبات می‌توانند در درمان زخم معده مفید باشند. تحقیقات نشان می‌دهد که پلی فنول‌ها می‌توانند از آسیب سلولی ناشی از عواملی مانند سن بالا، محیط زیست و سبک زندگی ناسالم جلوگیری کنند. برخی از پلی فنول‌ها می‌توانند به بهبود سریع‌تر زخم‌های مخاطی معده کمک کنند، در حالی که برخی دیگر دارای خواص ضد باکتریایی هستند و به کشتن باکتری هلیکوباکتر پیلوری کمک می‌کنند.

میوه‌ها و سبزیجات، غلات کامل و آجیل‌ها منابع خوبی از پلی فنول‌ها هستند. در زیر، هشت ماده غذایی با بالاترین میزان پلی فنول آمده است، همچنین این مواد غذایی حاوی مواد مغذی مهم دیگری نیز هستند:

1. توت‌ها: توت‌ها کم کالری بوده و حاوی ویتامین C، فیبر و پلی فنول هستند. توت آرونیا و آقطی (انگور کولی) بیشترین میزان پلی فنول را دارند، به ترتیب با ۱۱۲۳ و ۸۷۰ میلی‌گرم در هر نصف فنجان. زغال اخته با ۵۳۵ میلی گرم، انگور سیاه با ۴۸۵ میلی گرم و توت سیاه، تمشک و توت فرنگی نیز در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند.

2. گیاهان خشک: گیاهان خشک حاوی مقدار زیادی پلی فنول همراه با مواد مغذی دیگری مانند کلسیم، منیزیم و پتاسیم هستند. میخک، نعناع فلفلی، بادیان ستاره‌ای، پونه کوهی، دانه کرفس، مریم گلی، رزماری و آویشن از گیاهانی هستند که دارای بالاترین میزان پلی فنول هستند.

3. آجیل: آجیل افزودنی آسانی برای اضافه کردن فیبر، پروتئین و اسیدهای چرب ضروری به رژیم غذایی است. اکثر آجیل‌ها حاوی پلی فنول هستند، اما شاه بلوط، فندق، گردو و بادام بهترین منابع پلی فنول هستند.

4. دانه کتان: دانه کتان گاهی برای بهبود هضم و رفع یبوست استفاده می‌شود. این دانه علاوه بر فیبر بالا، ۲۲۹ میلی گرم پلی فنول در هر قاشق غذاخوری دارد. می‌توانید دانه کتان را به غلات، ساندویچ‌ها و سالادهایتان اضافه کنید یا آن را در کوکی‌ها و نان‌ها استفاده کنید.

متخصصان پیشنهاد می‌دهند که روزانه 2.5 تا 3 پیمانه سبزیجات مصرف کنید. سبزیجات بیشتر حاوی پلی فنول هستند و مصرف کافی آنها در رژیم غذایی به شما کمک می‌کند تا از خواص آنتی اکسیدانی این ترکیبات برای سلامتی بهره‌مند شوید. برخی از سبزیجات با بالاترین میزان پلی فنول عبارتند از توت فرنگی، پیاز قرمز و اسفناج تازه.

چای سبز همچنین حاوی پلی فنول است که ممکن است به کاهش التهاب و تقویت بافت معده که آن را می‌پوشاند، کمک کند.

غذاهای لبنی تخمیر شده مانند کفیر یا ماست، خواص ضد باکتریایی دارند. شواهدی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد برخی از انواع عسل، از جمله عسل کمیاب پونه کوهی که در یونان رشد می‌کند، می‌توانند باکتری هلیکوباکتر پیلوری و سایر باکتری‌ها را از بین ببرند.

باید به خاطر داشت که رژیم غذایی به تنهایی قادر به درمان زخم معده نیست، اما یک رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند در بهبود این بیماری کمک کند. برخی مواد غذایی مانند پلی فنول‌ها و پروبیوتیک‌ها می‌توانند به ترمیم بافت آسیب‌دیده و مبارزه با باکتری‌های موجب زخم معده کمک کنند. همچنین، پرهیز از غذاهای تحریک کننده ممکن است علائم را کاهش داده و فرآیند بهبود را تسریع کند. بنابراین، حتماً باید از مواد غذایی سالم در رژیم غذایی افراد مبتلا به این بیماری استفاده شود.

منبع:
[منبع]