راهنمای تغذیه قبل و بعد از شیمی درمانی

تغذیه در طول درمان شیمیایی برای بیماران سرطانی یکی از مسائل حائز اهمیت است. این مسئله به دلیل تأثیر همزمان بیماری و درمان بر تغذیه، اشتها، گوارش و حالت روانی بیماران، بسیار مهم است.

درمان شیمیایی می‌تواند تأثیراتی ناخوشایند بر روی سیستم گوارشی داشته باشد و باعث از دست دادن اشتها و کاهش وزن شود. علاوه بر این، برخی از عوارض جانبی شیمی درمانی مانند تهوع و استفراغ می‌تواند تغذیه مناسب را دچار دشواری کند.

برای مواجهه با این چالش‌ها، ممکن است به شیوه‌های خاصی در تغذیه نیاز باشد. در ابتدا، مهم است که بیماران با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنند تا رژیم غذایی مناسبی را برای طی دوره شیمی درمانی برنامه‌ریزی کنند.

در برخی موارد، ممکن است نیاز به افزایش مصرف کالری و پروتئین باشد تا بدن برای مقابله با بیماری و درمان تقویت شود. همچنین، ممکن است توصیه شود که بیماران غذاهای با فیبر بالا و مقدار کافی آب مصرف کنند تا مشکلات هضمی را کاهش دهند.

علاوه بر این، در صورت بروز تهوع و استفراغ، می‌توان از روش‌هایی مانند تقسیم وعده‌های غذایی به بخش‌های کوچکتر و استفاده از غذاهای سبک و آرامش‌بخش استفاده کرد.

در کل، تغذیه مناسب در طول شیمی درمانی می‌تواند به بیماران کمک کند تا نیروی لازم را برای مقابله با بیماری و درمان داشته باشند. بهتر است همواره با تیم درمانی خود در ارتباط باشید و رژیم غذایی خود را به طور منظم بازبینی کنید تا بهترین نتیجه را برای سلامتی خود به دست آورید.

یکی از مسائل مهم درباره بیماران سرطانی، توجه به تغذیه در طول شیمی درمانی است. بیماری سرطان و درمان آن هر دو تأثیر مستقیم در تغذیه، اشتها، وضعیت گوارشی و حالت روانی بیماران دارند. درمان شیمیایی می‌تواند بر تحمل برخی غذاها و جذب مواد مغذی توسط بدن تأثیرگذار باشد. به همین دلیل، در این مقاله به اصول تغذیه قبل، بعد و در طول شیمی درمانی می‌پردازیم و نکات مهمی را بررسی می‌کنیم. اگر علاقمند به این موضوع هستید، با ما همراه شوید و مطلب را با دوستان و آشنایانتان به اشتراک بگذارید.

موضوعاتی که در این مقاله پوشش داده می‌شوند:

1. تأثیر شیمی درمانی بر تغذیه
2. تغذیه قبل و بعد از شیمی درمانی
3. نکات ضروری در تغذیه در طول شیمی درمانی

پزشکان و تغذیه‌شناسان توصیه می‌کنند که بیماران سرطانی همواره با تیم درمانی خود در ارتباط باشند و رژیم غذایی خود را بر اساس نیازهای خود و مراحل درمان تنظیم کنند. تغذیه مناسب می‌تواند به بیماران کمک کند تا نیروی لازم برای مقابله با سرطان و درمان داشته باشند و عوارض جانبی را کاهش دهند.

بعضی از عوارض جانبی شایع در درمان سرطان که ممکن است بر تغذیه تأثیر بگذارند عبارتند از:

1. از دست دادن اشتها
2. درد دهان یا گلو
3. خشکی دهان
4. مشکلات دندانی و لثه
5. تغییر در طعم و بو
6. تهوع
7. استفراغ
8. اسهال
9. یبوست
10. احساس خستگی شدید و مزمن
11. افسردگی

قبل از شروع درمان شیمیایی، بهتر است غذاهای سبک و نرم را مصرف کنید. در زیر پیشنهاداتی برای این موضوع آمده است:

1. مصرف ماست ساده یا میوه‌ها
2. مصرف میوه و پنیر تازه
3. استفاده از تخم‌مرغ آب‌پز و نان تست
4. مصرف نان شیرینی برشته شده با کمی کره بادام زمینی
5. استفاده از غلات و شیر (در صورت تحمل لاکتوز، شیر بدون لاکتوز یا شیر سویا)
6. مصرف سوپ برنج مرغ با کراکر نمکی

این پیشنهادات می‌توانند به شما کمک کنند تا قبل از شروع درمان شیمیایی، بدن خود را آماده کنید و عوارض جانبی را کاهش دهید.

قبل از شروع درمان شیمیایی، توصیه می‌شود که غذاهای ساده مانند ماست یا میوه‌ها را مصرف کنید. در طول درمان شیمیایی، نیز به بیمار توصیه می‌شود یک میان‌وعده کوچک و ملایم مانند آب‌میوه‌های کم‌اسید (آب سیب، انگور، هویج)، ماست، موز، کراکر و یک بطری آب یا دمنوش ملایم همراه خود داشته باشد و هر نیم ساعت به مقدار کم بنوشد.

تغذیه مناسب در طول درمان شیمیایی می‌تواند به بیمار کمک کند تا احساس بهتری داشته باشد، قدرت و انرژی خود را حفظ کند و وزن و ذخایر مواد مغذی بدن خود را حفظ کند. همچنین، می‌تواند به بیمار کمک کند عوارض جانبی مربوط به درمان را بهتر تحمل کند و خطر عفونت را کاهش دهد. برای دوره درمان شیمی درمانی، بهترین مواد مغذی عبارتند از آبگوشت کم نمک، سوپ، شربت، دمنوش‌های گیاهی مانند زنجبیل و نعناع، چای کم رنگ و داروهای ضد تهوع که توسط پزشک تجویز می‌شوند.

بهترین تغذیه در طول شیمی درمانی
قبل از شروع درمان شیمی درمانی، توصیه می‌شود که غذاهای ساده مانند ماست یا میوه‌ها را مصرف کنید. همچنین، استفاده از درشت مغذی‌ها و ریزمغذی‌هایی که در ادامه شرح داده شده است نیز ضروری است.

در طول درمان شیمی درمانی، برای بیماران مبتلا به سرطان، تأمین پروتئین کافی بسیار مهم است. عدم دریافت پروتئین کافی می‌تواند دوره بهبودی پس از بیماری را طولانی‌تر کند و همچنین مقاومت بدن در برابر عفونت را کاهش دهد. بنابراین، بیماران مبتلا به سرطان بعد از جراحی، شیمی درمانی یا پرتودرمانی نیاز بیشتری به پروتئین دارند. منابع خوب پروتئین شامل ماهی، مرغ، گوشت قرمز بدون چربی، تخم‌مرغ، لبنیات کم‌چرب، آجیل و کره مغزها، لوبیا، نخود، عدس و سویا هستند.

همچنین، چربی‌ها در طول شیمی درمانی نقش مهمی دارند. آنها به عنوان منبع غنی انرژی برای بدن عمل می‌کنند، به عایق‌بندی بافت‌های بدن کمک می‌کنند و به انتقال برخی از انواع ویتامین‌ها کمک می‌کنند. در طول دوره شیمی درمانی، مصرف چربی‌های غیراشباع مانند روغن زیتون، کانولا، بادام زمینی، گلرنگ، آفتابگردان، ذرت و بذر کتان به میزان متعادل و متناسب با نیاز بدن مورد نیاز است. اما بهتر است از مصرف چربی‌های اشباع مانند گوشت‌های پرچرب یا اسیدهای چرب ترانس مانند مارگارین خودداری شود.

مصرف چربی‌های غیراشباع مانند بذر کتان در طول دوره شیمی درمانی باید به طور متعادل و مناسب صورت گیرد.

نقش کربوهیدرات‌ها در طی شیمی درمانی بسیار مهم است. آنها سوخت لازم برای فعالیت بدنی و عملکرد صحیح اندام‌ها را فراهم می‌کنند. منابع بهترین و سالم‌ترین کربوهیدرات‌ها در طول دوره شیمی درمانی شامل میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل مانند کینوا، برنج قهوه‌ای، آرد سبوس‌دار و جو هستند. اضافه به این، فیبر نامحلول موجود در کربوهیدرات‌ها به دفع سریع مواد زائد غذا از بدن کمک می‌کند و فیبر محلول مانع از بروز یبوست در طول شیمی درمانی می‌شود. منابع دیگر کربوهیدرات شامل نان، سیب زمینی، برنج، اسپاگتی، پاستا، غلات، ذرت، نخود و لوبیا هستند.

نوشیدن آب در طول شیمی درمانی بسیار حائز اهمیت است. تمام سلول‌های بدن برای عملکرد صحیح نیاز به آب دارند. در طول شیمی درمانی، ممکن است بیمار از طریق استفراغ یا اسهال آب بدن را از دست دهد. بنابراین، بیمار باید روزانه حدود هشت لیوان آب بنوشد تا مطمئن شود که تمام سلول‌های بدن به میزان لازم آب را دریافت می‌کنند. لازم به ذکر است که تمام مایعات مانند سوپ، شیر و حتی بستنی و ژلاتین، همچنین سبزیجات و میوه‌های آبدار مانند کاهو و هندوانه نیز به این دسته از مایعات تعلق می‌گیرند.

در طول شیمی درمانی، ویتامین‌ها و مواد معدنی نقش بسیار مهمی در تغذیه ایفا می‌کنند. بدن برای عملکرد صحیح، به ویژه در این دوره، به مقادیر کمی ویتامین‌ها و مواد معدنی نیاز دارد. همچنین، تعدادی از ویتامین‌ها و مواد معدنی ممکن است تأثیرات جانبی شیمی درمانی و درمان با پرتودرمانی را کاهش دهند. با این حال، تجویز مکمل‌های چند ویتامینی تنها توسط پزشک یا متخصص تغذیه توصیه می‌شود.

آنتی اکسیدان‌ها نیز در طول دوره شیمی درمانی نقش مهمی دارند. آن‌ها شامل ویتامین‌های A، C و E، سلنیوم و روی هستند. آنتی اکسیدان‌ها با جذب رادیکال‌های آزاد، از حمله آن‌ها به سلول‌های طبیعی جلوگیری می‌کنند. به منظور بهبود تغذیه در طول شیمی درمانی، توصیه می‌شود انواع میوه و سبزیجات که منابع خوبی از آنتی اکسیدان‌ها هستند، مصرف شوند.

بعد از اتمام شیمی درمانی، برای بهبود تغذیه خود، توصیه می‌شود انواع میوه و سبزیجاتی که منابع خوبی از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند، مصرف کنید.

همچنین، بعد از شیمی درمانی باید به نکات زیر دقت کنید:

۱. مصرف وعده‌های غذایی روزانه و سه وعده کوچک میان‌وعده را رعایت کنید.

۲. غذاهای کم چرب را مصرف کنید.

۳. به دلیل کاهش تهوع، غذاهای سردتر یا خنک‌تر را ترجیح دهید که بوی کمتری دارند.

همچنین، برای بهبودی کلی و آماده شدن برای درمان، باید به خودتان اهمیت بدهید. پس از شیمی درمانی، رعایت یک رژیم غذایی سالم بسیار مهم است. در واقع، درمان‌های سرطان در افرادی که تغذیه مناسبی دارند و کالری و پروتئین کافی دریافت می‌کنند، بهتر عمل می‌کنند. به همین دلیل، مصرف مواد غذایی زیر به شدت توصیه می‌شود:

– غذاهای پرپروتئین مانند:
– لبنیات کم چرب
– فرنی‌ها
– شیربرنج
– سوپ شیر و غلات
– افزودن پنیر رنده شده به سیب زمینی پخته، سبزیجات، سوپ، رشته فرنگی، گوشت و میوه
– ماست یونانی
– افزودن پودر پروتئین به آب پنیر یا پنیر کوتیج به میوه‌های مورد علاقه یا اسموتی‌ها
– افزودن تخم‌مرغ کاملاً پخته به سالاد، کاسرول، سوپ و سبزیجات
– گوشت قرمز کم چرب، مرغ و ماهی
– لوبیا، حبوبات، آجیل و مغزها
– کره بادام زمینی یا بادام

بعد از شیمی درمانی، مصرف غذاهای پرپروتئین مانند تخم مرغ بسیار ضروری است.

همچنین، برای افزایش کالری و پروتئین، می‌توانید از غذاهای پرکالری استفاده کنید. به عنوان مثال:

– افزودن کره به سیب زمینی، برنج، ماکارونی، سبزیجات پخته، سوپ و ساندویچ.
– مصرف شکلات داغ، دسرها، پنکیک و وافل.
– افزودن خامه ترش به سیب زمینی و سبزیجات پخته.
– استفاده از سس مایونز معمولی (نه کم چرب یا رژیمی).
– مصرف شیرینی و افزودن ژله و عسل به نان و کراکر.

همچنین، برای افزایش کالری و پروتئین، می‌توانید روی نکات زیر تمرکز کنید:

– مصرف غذاهای مورد علاقه را در هر زمانی از روز توصیه می‌کنیم و بیمار نباید منتظر گرسنگی باشد.
– انجام فعالیت‌های ورزشی برای افزایش اشتها مفید است.
– مصرف نوشیدنی‌های پرکالری و پروتئینی مانند میلک شیک و اسموتی می‌تواند کمک کند.
– مصرف منابع فیبر محلول مانند برنج، موز، نان سفید، بلغور جو دوسر، پوره سیب زمینی، سس سیب، مرغ بدون پوست یا بوقلمون اهمیت دارد.
– افزایش میزان سدیم (نمک) و پتاسیم در غذا مفید است.
– مصرف مایعات زیاد و نوشیدنی‌ها را فراموش نکنید.

مراقبت از دهان و زخم‌های دهانی، به ویژه در طول و بعد از شیمی درمانی، بسیار اهمیت دارد. یک راهکار مناسب در این زمینه، حل کردن یک چاشنی کوچک نمک یا جوش شیرین در یک لیوان آب و غرغره کردن دهان حداقل ۴-۵ بار در روز است. همچنین، بیماران باید از محصولاتی که می‌توانند دهان را خشک کنند، مانند محصولات حاوی الکل یا پراکسید، دوری کنند. استفاده از بزاق مصنوعی نیز یک راه حل خوب است. به این صورت که بیمار یک قاشق غذاخوری روغن زیتون یا روغن نباتی را در دهان حرکت داده و قورت می‌دهد. این عمل باعث نرم شدن دهان و لثه‌ها به مدت تقریباً ۱۵ دقیقه می‌شود، اما برخی از افراد ممکن است حس چربی روغن را در دهانشان تحمل نکنند. همچنین، راهکارهای زیر نیز اغلب مفید هستند:

– مصرف غذاهای نرم، پوره شده یا مایع برای کمک به کاهش نیاز به جویدن غذا.
– پرهیز از مصرف محصولاتی که بر مرکبات و گوجه فرنگی تمرکز دارند.
– مصرف میلک شیک‌های مغذی و غنی شده.
– جویدن نعناع یا مکیدن آب‌نبات لیمویی.
– استفاده از ظروف پلاستیکی برای غذا خوردن.
– افزودن گیاهان به غذاها.
– پرهیز از طعم‌های ملایم مانند وانیل.
– مصرف میوه‌های تازه.

از این روش‌ها می‌توانید برای مراقبت از دهانتان در شیمی درمانی استفاده کنید.

مراقبت از دهان و زخم‌های دهانی، به ویژه در طول و بعد از شیمی درمانی، بسیار اهمیت دارد. در این زمان، برخی غذاها و مواردی که مصرف آنها ممکن است عوارض جانبی را تشدید کند، باید اجتناب شود. به عنوان مثال، اگر شما اسهال دارید، بهتر است از مصرف پاپ کورن، میوه‌ها و سبزیجات خام خودداری کنید. همچنین، اگر گلودرد دارید، بهتر است از مصرف تنقلات، خشکبار درشت و غذاهای اسیدی پرهیز کنید. در ضمن، در زمانی که تعداد گلبول‌های سفید خون شما کاهش یافته است، باید از مصرف غذاهای زیر دوری کنید:

– گوشت، مرغ و ماهی نیم‌پز یا کبابی (حتماً غذاها باید در دمای بالا کاملاً پخته شوند).
– توفو و آجیل.
– صدف، سوشی یا ساشیمی خام یا نیم‌پز.
– کره مغزها.
– تخم‌مرغ عسلی یا نیمرو.
– شیر و فرآورده‌های لبنی غیرپاستوریزه.
– غذاهای تند مانند فلفل تند و ادویه‌ها.
– غذاهای چرب یا سرخ شده.
– غذاهای بسیار شیرین.
– وعده‌های غذایی حجیم.
– غذاهایی با بوی قوی.
– سریع خوردن یا آشامیدن.
– نوشیدنی همراه با غذا.
– دراز کشیدن بعد از غذا.
– نوشیدنی‌های بسیار گرم یا سرد.
– نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند قهوه، چای قوی و نوشابه.

با پیروی از این راهنمایی‌ها، می‌توانید در مراقبت از دهان خود در طول شیمی درمانی بهتر عمل کنید.

برای اطمینان از تازگی و سلامت غذاها، و همچنین پرهیز از غذاهای فرآوری شده و فست فودها، در طول شیمی درمانی باید دقت کنید. در اینجا چند نکته مهم برای تغذیه در این دوره آمده است. بیماران توصیه می‌شوند:

– نترسید و از امتحان کردن غذاها و طعم‌های جدید دست نکشید و از آنها استفاده کنید.
– گرونترین غذاهای گیاهی مختلف را انتخاب کنید و سعی کنید هر هفته در چند وعده غذایی، به جای گوشت، از لوبیا و نخود استفاده کنید.
– هرگز به طور خودسرانه از مکمل‌ها و حتی گیاهان دارویی استفاده نکنید.
– فعالیت بدنی را فراموش نکنید و در حد امکان به آن بپردازید.
– تنها از ملین‌ها به توصیه تیم پزشکی مراقبت از سرطان استفاده کنید.
– اگر به مدت ۳ روز یا بیشتر اجابت مزاج نداشتید، با پزشک خود تماس بگیرید.
– محدود کردن مصرف نوشیدنی‌ها و غذاهایی که ممکن است معده را بندازند.
– سعی کنید هر روز از انواع میوه‌ها و سبزیجات استفاده کنید، به ویژه مرکبات و سبزیجات سبز تیره و زرد تیره را در نظر بگیرید.

با رعایت این راهنما، می‌توانید در تغذیه خود در طول شیمی درمانی بهتر عمل کنید.

سوپ شیمی درمانی، یا همان سوپ مبارزه با سرطان، یکی از بهترین غذاها در طول درمان شیمیایی است. برای تهیه این سوپ، مواد زیر لازم است:

– ۲ قاشق چای‌خوری روغن زیتون
– ۲/۱ فنجان پیاز خرد شده
– ۱ حبه سیر له شده
– آب مرغ یا آب سبزیجات ۴ فنجان
– ۱ فنجان گل کلم
– ۱ فنجان هویج
– ۱ فنجان کلم پیچ
– ۱ فنجان کلم بروکلی
– ۴/۳ فنجان کنسرو گوجه فرنگی خرد شده بدون نمک
– ۲/۱ قاشق چای‌خوری نمک + فلفل به میزان دلخواه

طرز تهیه این سوپ به این صورت است:

1. پیاز و سیر را به مدت ۲ دقیقه در روغن زیتون تفت می‌دهیم.
2. سپس آب مرغ یا آب سبزیجات، گل کلم، هویج و کلم پیچ را اضافه می‌کنیم.
3. سوپ را به مدت ۸ دقیقه می‌پزیم.
4. سپس کلم بروکلی، گوجه فرنگی، نمک و فلفل را اضافه کرده و ۲ دقیقه دیگر می‌پزیم.

یکی از مسائل مهم برای بیماران سرطانی، تأثیر شیمی درمانی بر تغذیه است. به همین دلیل، توجه به نوع تغذیه قبل، بعد و در طول شیمی درمانی بسیار حیاتی و مؤثر است.

منبع: [منبع]