سنگ کلیه در دوران بارداری: علائم، تشخیص و راهکارهای درمان
اگرچه احتمال ابتلا به سنگ کلیه در دوران بارداری نسبتاً کم است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که حدوداً یک نفر از هر ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ زن باردار با این بیماری روبرو می‌شود. مطالعات جدید نشان می‌دهند که احتمال ابتلا به سنگ کلیه در زنان باردار کمی بیشتر از زنان غیرباردار است، به ویژه زمانی که […]
اگرچه احتمال ابتلا به سنگ کلیه در دوران بارداری نسبتاً کم است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که حدوداً یک نفر از هر ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ زن باردار با این بیماری روبرو می‌شود. مطالعات جدید نشان می‌دهند که احتمال ابتلا به سنگ کلیه در زنان باردار کمی بیشتر از زنان غیرباردار است، به ویژه زمانی که برای اولین بار باردار می‌شوند.
اگرچه احتمال ابتلا به سنگ کلیه در دوران بارداری نسبتاً کم است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که تقریباً یک نفر از هر ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ زن باردار با این بیماری مواجه می‌شود. مطالعات جدید نشان می‌دهند که احتمال ابتلا به سنگ کلیه در زنان باردار کمی بیشتر از زنان غیرباردار است، به ویژه زمانی که برای نخستین بار با این بیماری مواجه می‌شوند. از سوی دیگر، تشکیل سنگ در کلیه می‌تواند خطرات و عوارض بیشتری برای سلامت زنان باردار مبتلا به این بیماری ایجاد کند و به تدریج، یکی از عوامل نگران‌کننده، به ویژه برای افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند، تبدیل شود. خبر خوب این است که با تشخیص و درمان سریع سنگ کلیه، می‌توان این بیماری و عوارض آن را کنترل کرده و به مادران باردار اجازه داد تا به سلامتی از این دوران عبور کنند. در این مقاله، به علائم، علل، روش‌های درمان و پیشگیری از سنگ کلیه در دوران بارداری پرداخته‌ایم. همراه ما باشید.
سنگ کلیه در دوران بارداری اغلب در سه ماهه دوم یا سوم بارداری شکل می‌گیرد. علامت شایع آن درد در قسمت بالای شکم یا پشت و پهلوها است که اغلب به کشاله ران یا پایین شکم تابیده می‌شود. تشکیل سنگ کلیه در دوران بارداری ممکن است ناشی از تغییراتی باشد که به علت بارداری در بدن زن رخ می‌دهد و پس از زایمان کاهش می‌یابد. در اواخر بارداری، اندازه و موقعیت رحم می‌تواند باعث مشکلاتی در خروج ادرار شود. حفره‌ها در دوران بارداری گشاد می‌شوند و ممکن است ادرار به خوبی دفع نشود که می‌تواند منجر به تورم کلیه شود.
علاوه بر این، به دلیل کاهش قدرت انقباض سیستم جمع‌کننده و حفره‌ها، اتساع و گاهی درد در دفع ادرار ایجاد می‌شود. اگر ادرار به طور کامل خارج نشود، ممکن است منجر به تشکیل سنگ یا عفونت شود. این تغییرات عموماً در سه ماهه دوم رخ می‌دهند و پس از زایمان کاهش می‌یابند. همچنین در دوران بارداری، تغییرات مختلفی در سطح ویتامین‌ها و مواد معدنی بدن رخ می‌دهد که ممکن است منجر به تشکیل سنگ کلیه شود. علاوه بر این، عفونت دستگاه ادراری که در دوران بارداری رایج است، ممکن است در تشکیل سنگ کلیه نقش داشته باشد. همچنین، در دوران بارداری نیاز بدن به آب افزایش می‌یابد و کمبود مایعات مصرفی ممکن است منجر به کم آبی بدن و تشکیل سنگ کلیه شود.
در اواخر دوران بارداری، رشد جنین باعث فشرده شدن مثانه می‌شود و زنان باردار به طور مداوم احساس پر بودن مثانه را تجربه می‌کنند. به همین دلیل، برخی زنان باردار ممکن است به منظور جلوگیری از دفع مکرر ادرار، مصرف مایعات را محدود کنند. اما بهترین روش برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه در دوران بارداری، مصرف مایعات کافی است (تقریباً ۲ تا ۳ لیتر یا ده لیوان در روز). همچنین، استفاده از آبمیوههای تازه و طبیعی نیز توصیه می‌شود.
مهم است به یاد داشته باشید که تشخیص و درمان سنگ کلیه در بارداری به طور عمومی خطری برای مادر یا نوزاد ندارد. سنگ‌های کوچک معمولاً از مجرای کلیه عبور می‌کنند و سنگ‌های بزرگتر ممکن است نیاز به درمان داشته باشند. با این حال، توجه داشته باشید که در صورت عدم درمان سنگ کلیه، ممکن است این مشکل منجر به زایمان زودرس یا مشکلات در زایمان طبیعی شود که به سلامتی کودک آسیب می‌رساند.
سنگ کلیه در بارداری معمولاً در سه ماهه دوم یا سوم تشکیل می‌شود. در این مورد، دکتر چارات تونگ پرایون، یک پزشک نفرولوژیست از کلینیک مایو، می‌گوید که عوامل مختلف فیزیولوژیکی ممکن است نقش بارداری در تشکیل سنگ کلیه را توضیح دهند. در طول بارداری، فشرده شدن حالب و لخت شدن آن به علت افزایش هورمون پروژسترون می‌تواند منجر به تجمع ادرار در بدن شود. علاوه بر این، افزایش دفع کلسیم از طریق ادرار و افزایش pH ادرار در دوران بارداری می‌تواند باعث تشکیل سنگ فسفات کلسیم شود. این عوامل به طور کلی خطر تشکیل سنگ کلیه در دوران بارداری را افزایش می‌دهند.
آیا سنگ کلیه در بارداری خطرناک است؟ با اینکه سنگ کلیه به طور مستقیم منجر به سقط جنین نمی‌شود، اما وجود سنگ کلیه درمان نشده می‌تواند عوارض خطرناکی مانند پره اکلامپسی (یک وضعیت پیچیده در بارداری که با فشار خون بالا همراه است) و عفونت‌های دستگاه ادراری را ایجاد کند که ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد. بنابراین، این مسئله برای بیماران و پزشکان بسیار جدی است و نیاز به رسیدگی دارد. باید توجه داشت که در زنان باردار، سنگ کلیه یک اختلال بحرانی است و اگر سنگ دفع نشود، ممکن است به شروع زایمان زودرس، دردهای غیرقابل درمان، عفونت دستگاه ادراری، یا حتی سپسیس (عفونت سیستمیک و خطرناک) و مشکلات در پیشرفت طبیعی زایمان منجر شود.
علایم سنگ کلیه در زنان باردار عموماً متفاوت نیستند. اما برخی از علائمی که ممکن است در صورت وجود سنگ کلیه ظاهر شوند عبارتند از:
1. درد شدید هنگام ادرار کردن
2. حالت تهوع و استفراغ
3. درد کلیوی یا درد شدید در منطقه شکم یا پهلو
4. تابش درد به سمت پشت ران
5. هماچوری یا خون رنگ در ادرار
6. درد شدید در منطقه پشتی یا شکم؛ این نوع درد ممکن است نشانه ای از احتباس ادرار در بارداری باشد که ناشی از انسداد کلیه توسط سنگ است. باید توجه داشت که در زنان باردار، تجمع ادرار، فشار و تورم کلیه‌ها (که به عنوان هیدرونفروز شناخته می‌شود) در مراحل بعدی شدیدتر خواهد بود، زیرا جنین نیز شروع به تولید ادرار می‌کند. به همین دلیل، زنان باردار باید در نظر داشته باشند که سنگ کلیه می‌تواند مشکلات هیدرونفروز در بارداری را پیچیده کند و نیاز به مدیریت خاصی داشته باشد.
سنگ کلیه در بارداری معمولاً موجب مشکلات جدی نمی‌شود و بارداری را به طور مستقیم مختل نمی‌کند. با این حال، وجود سنگ کلیه درمان نشده می‌تواند برای مادر و جنین خطراتی ایجاد کند. برخی از زنان باردار با سنگ کلیه با موفقیت به طور سالم از دوران بارداری گذر کرده‌اند. در واقع، اگر عملکرد کلیه کاملاً تخریب نشده باشد، بارداری معمولاً بدون خطر است و به خوبی پیش می‌رود. با این حال، ممکن است خطراتی کاهش یابد و نتیجه موفقیت‌آمیز بارداری به دلیل وجود سنگ کلیه کاهش یابد.
سنگ کلیه درمان نشده می‌تواند باعث سقط جنین شود.
بله، سنگ کلیه می‌تواند در مردان منجر به ناباروری شود. سنگ کلیه می‌تواند غلظت و تحرک اسپرم را کاهش دهد و در برخی موارد، در بیمارانی که به سنگ حالب تحتانی مبتلا هستند، ممکن است باعث نقص شدید در ساختار اسپرم شود. با این حال، در حال حاضر روش‌هایی وجود دارد که می‌تواند از بروز ناباروری در مردان جلوگیری کند.
در مورد تشخیص سنگ کلیه در زنان باردار، باید گفت که این یک چالش تشخیصی و درمانی است. تقریباً 80 تا 90 درصد سنگ‌های کلیه پس از پایان سه ماهه اول بارداری تشخیص داده می‌شوند. پزشکان از روش‌های مختلفی برای تشخیص استفاده می‌کنند. آزمایش کشت ادرار می‌تواند وجود عفونت را تایید کند و آزمایش خون عملکرد کلیه را بررسی می‌کند. همچنین، روش‌های تصویربرداری مانند رزونانس مغناطیسی یا اوروگرافی تشدید مغناطیسی نیز ممکن است استفاده شوند. در هر صورت، استفاده از اشعه ایکس در زمان بارداری به دلیل خطراتی که برای جنین وجود دارد، توصیه نمی‌شود.
سونوگرافی (US) به عنوان روش اولیه معمولاً برای تشخیص سنگ کلیه در زنان باردار استفاده می‌شود.
اوروگرافی داخل وریدی یا سی تی اسکن تنها در صورتی استفاده می‌شود که علائم بیماری ادامه دار باشند یا مشکلات پیچیده دیگری بوجود آمده باشد.
ونوگرافی هسته‌ای نیز یک روش تصویربرداری است که از رادیوایزوتوپ وریدی استفاده می‌کند.
در مورد جلوگیری از سنگ کلیه در دوران بارداری، باید گفت که بهترین روش همیشه پیشگیری است. در زمان بارداری، این موارد می‌تواند به عنوان نکات ساده برای پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه مورد توجه قرار بگیرد:
– مصرف مایعات زیاد، از جمله آب
– پرهیز از نگه داشتن ادرار
– کاهش مصرف غذاهایی که حاوی اگزالات بالا هستند، مانند آجیل، شکلات، سبزیجات با برگ سبز تیره و غیره
– انجام فعالیت بدنی طبق دستور العمل پزشک
– در صورت وجود درد شدید در ناحیه شکم و پهلو، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید
– کاهش مصرف نمک و غذاهای آماده
– خودداری از مصرف کلسیم اضافی، و مشاوره با پزشک در این خصوص
– مشاوره با پزشک در مورد مصرف داروها و عدم قطع آنها بدون مشورت پزشک
– کاهش مصرف برخی غذاها مانند سبزیجات برگ سبز، مرغ، ماهی، آجیل، چغندر، شکلات، بادام زمینی، گوشت گاو، گوشت قرمز، چای و قهوه.
یکی از راه‌های موثر برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه، مصرف آب به مقدار زیاد است. در دوران بارداری، برای درمان سنگ کلیه، تیمی از پزشکان تخصصی شامل پزشک زنان، اورولوژیست و ماما باید در کنار بانوان باردار مبتلا به این بیماری قرار بگیرند و به شرایط آنها نظارت کنند. علاوه بر این، رعایت یک رژیم غذایی مناسب برای بانوان باردار جهت پیشگیری از سنگ کلیه ضروری است.
در دوران بارداری، سنگ کلیه ممکن است بدون وجود هیچ علائم قبلی ایجاد شود و در بیشتر موارد با استفاده از روش‌های طبیعی قابل درمان باشد. اما اگر درد شدید وجود داشته باشد، نیاز به درمان پزشکی یا جراحی برای کاهش آن وجود دارد. همیشه باید به سرعت پس از مشاهده علائم سنگ کلیه، با پزشک تماس گرفته و با استفاده از روش درمانی مناسب، از عوارض احتمالی این بیماری جلوگیری شود.
درمان سنگ کلیه در زنان باردار بسته به اندازه سنگ و شرایط خاص ممکن است متفاوت باشد. در حالت عادی، برخی از گزینه‌های درمانی که برای سنگ کلیه استفاده می‌شود، در دوران بارداری ممکن است محدود شوند. در ادامه، چند روش رایج برای درمان سنگ کلیه در زنان باردار آورده شده است:
1. استفاده از داروهای سنگ کلیه: برخی از داروها می‌توانند به منظور آرام کردن حالب‌هایی که با سنگ کلیه مسدود شده‌اند، تجویز شوند. این داروها معمولاً شل‌کننده‌های عضلانی نامیده می‌شوند.
2. شکستن سنگ کلیه با امواج صوتی: این روش درمانی از ارتعاشات قوی برای هدف قرار دادن سنگ کلیه استفاده می‌کند. این روش، اگرچه غیرتهاجمی است، اما ممکن است دردناک باشد و به آرام‌بخشی نیاز داشته باشد. برخی از زنان باردار ممکن است ترجیح دهند از این روش خودداری کنند.
3. عمل جراحی کلیه: در صورتی که سایر روش‌ها نتیجه‌ای به دست ندهند، ممکن است نیاز به استفاده از روش‌های جراحی برای شکستن و برداشتن سنگ کلیه وجود داشته باشد.
4. مدیریت محافظه‌کارانه کلیه: برای درمان بیشتر سنگ‌ها (حدود ۷۰-۸۰٪)، استراحت در بستر، مصرف مایعات کافی و مصرف داروها می‌تواند کافی باشد. این روش که به آن درمان محافظه کارانه می‌گویند، به منظور کنترل و مدیریت بیماری استفاده می‌شود.
درمان‌های تهاجمی سنگ کلیه به عملیاتی اطلاق می‌شود که به طور مستقیم در مثانه، لگن، حالب یا کلیه انجام می‌شود. درمان‌های این نوع، می‌توانند منجر به زایمان زودرس شوند. در ادامه، چند روش درمان تهاجمی سنگ کلیه آورده شده است:
1. استنت گذاری: این روش شامل قرار دادن استنت در مجرای ادراری است تا حجم ادرار را تسهیل کند و جریان ادرار را بهبود بخشد. این روش معمولاً برای زنان باردار توصیه می‌شود.
2. حذف سنگ اورتروسکوپی: این روش درمانی شامل استفاده از دستگاهی به نام “اورتروسکوپ” است که از طریق مجرای ادراری وارد کلیه می‌شود و سنگ را با استفاده از ابزارهای ویژه برداشت می‌کند. این روش در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.
3. نفرولیتوتومی از راه پوست (PCNLs): این روش درمانی شامل ایجاد یک جریان مستقیم به کلیه از طریق پوست است. با این حال، به دلیل استفاده از بیهوشی عمومی، در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.
4. سنگ شکنی برون بدنی با موج شوک ESWL: این روش شامل شکستن سنگ کلیه با استفاده از امواج شوک صوتی است. اما در دوران بارداری به طور کامل منع می‌شود، زیرا می‌تواند باعث آسیب و مرگ جنین شود. این روش برای زنان غیرباردار بسیار مفید است.
علاوه بر این، در رژیم غذایی زنان باردار مبتلا به سنگ کلیه، برخی محدودیت‌ها و نکات ویژه وجود دارد. به عنوان مثال، می‌توانند مصرف محصولات کم نمک یا بدون نمک را توصیه کنند و همچنین مصرف غذاهای حاوی کلسیم زیاد مانند شیر، پنیر و ماست را در دو یا سه وعده در روز توصیه می‌کنند. همچنین، مصرف لیمو، پرتقال یا لیموناد تازه و سبزیجاتی که غنی از پتاسیم هستند مانند کلم بروکسل، کلم بروکلی و کلم پیچ نیز توصیه می‌شود.
روش‌های طبیعی و دارویی برای درمان سنگ کلیه وجود دارند. این روش‌ها عبارتند از:
1. مصرف مایعات بیشتر: مصرف مقدار کافی آب و مایعات دیگر مانند آب‌میوه‌ها و سوپ‌ها می‌تواند به افزایش حجم ادرار و رقیق کردن ادرار کمک کند. این موضوع می‌تواند به کاهش احتمال تشکیل سنگ کلیه کمک کند.
2. رژیم غذایی کم نمک: مصرف مقدار کمتری نمک و مواد غذایی حاوی نمک می‌تواند کمک کند تا جذب اضافه نمک در بدن کاهش یابد و احتمال تشکیل سنگ کلیه کاهش یابد.
3. مصرف کلسیم مناسب: در دوران بارداری، مصرف کلسیم به میزان مناسب بسیار مهم است. توصیه می‌شود حداقل ۱۰۰۰ میلی‌گرم کلسیم در روز مصرف شود. این می‌تواند باعث کاهش جذب اکسالات کلسیم و بهبود وضعیت سنگ کلیه شود.
4. استفاده از گیاهان دارویی: برخی گیاهان دارویی می‌توانند در کاهش سنگ کلیه موثر باشند. به عنوان مثال، مصرف زنجبیل، پشن فلفلی و جوانه گندم می‌تواند به تسهیل عبور سنگ کمک کند.
5. مشاوره پزشک: مشاوره با پزشک متخصص در مورد سنگ کلیه و دریافت راهنمایی‌های دقیق و مناسب برای درمان و پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه بسیار مهم است.
مهم است برای درمان سنگ کلیه در دوران بارداری، با پزشک خود مشورت کنید تا روش مناسب و ایمن برای شما تعیین شود.
برای پیشگیری و کاهش ابتلا به سنگ کلیه در دوران بارداری، می‌توانید از راه‌های زیر استفاده کنید:
1. مصرف میوه‌های آب‌دار و تازه: میوه‌هایی مانند هندوانه، زغال اخته، هلو و سایر میوه‌هایی که آب زیادی دارند، برای شما مفید هستند. این میوه‌ها باعث افزایش میزان مایعات در بدن شما می‌شوند و به جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه کمک می‌کنند.
2. اجتناب از مصرف آبمیوههای تجاری و شیرین: آبمیوه‌هایی که در بازار یافت می‌شوند و شیرین شده‌اند، به دلیل داشتن مواد معدنی و نمک بالا، ممکن است وضعیت شما را بدتر کنند. بنابراین بهتر است از مصرف آنها خودداری کنید.
3. مصرف لیمو تازه: لیمو به طور معمول می‌تواند به شکستن سنگ‌های متوسط کلیه کمک کند و تخلیه سنگ‌ها را بدون ایجاد درد فراهم کند. می‌توانید لیمو تازه را در رژیم غذایی خود جایگزین کنید.
4. مصرف سرکه سیب: سرکه سیب حاوی اسید استیک است که می‌تواند سنگ کلیه را حل کند. با اجازه پزشک، می‌توانید یک یا دو قاشق سرکه سیب را به یک لیتر آب اضافه کرده و در طول روز آن را مصرف کنید.
5. مصرف عصاره ریحان: ریحان نیز حاوی اسید استیک است که به شکستن سنگ کلیه کمک می‌کند و به کاهش التهاب نیز مفید است. می‌توانید از دمنوش ریحان استفاده کنید، اما توصیه می‌شود از مصرف طولانی مدت آن خودداری کنید زیرا ممکن است مشکلاتی مانند کاهش فشار خون و افزایش قند خون را به وجود آورد. قبل از استفاده از هر گونه درمان خانگی، به ویژه در دوران بارداری، همیشه با پزشک خود مشورت کنید.
مهم است توصیه‌های بالا را با رعایت دستورات پزشک خود انجام دهید و به پیشنهادات و راهنمایی‌های او توجه کنید.
آیا مصرف ویتامین‌های دوران بارداری می‌تواند سنگ کلیه ایجاد کند؟
با مجوز پزشک، استفاده از مکمل‌ها و ویتامین‌های دوران بارداری بدون نگرانی میسر است. با این حال، برای پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه در دوران بارداری، مصرف مکمل‌های کلسیم بهتر است محدود شود، زیرا می‌تواند خطر ایجاد سنگ کلیه را افزایش دهد.
کی باید به پزشک مراجعه کند؟
اگرچه تشکیل سنگ کلیه در دوران بارداری به‌صورت نادر اتفاق می‌افتد، اما تشخیص صحیح و مناسب برای کاهش درد و جلوگیری از زایمان زودرس بسیار اهمیت دارد. بیشتر سنگ‌ها به اندازه‌ای کوچک هستند که از طریق مجرای ادرار عبور می‌کنند، اما سنگ‌های بزرگتر نیاز به مداخله و درمان پزشکی دارند. بنابراین، در صورت مشاهده علائم سنگ کلیه، بهتر است به زودی به پزشک مراجعه کنید.
دفع سنگ کلیه در دوران بارداری چه مدت طول می‌کشد؟
سنگ‌هایی با ابعاد تقریبی ۴ تا ۶ میلی‌متر، احتمالاً نیاز به درمان دارند، اما تقریباً ۶۰ درصد سنگ‌ها به‌طور طبیعی از کلیه عبور می‌کنند. فرآیند دفع سنگ از کلیه و مجاری ادراری معمولاً حدود ۴۵ روز طول می‌کشد. سنگ‌های بزرگتر از ۶ میلی‌متر به‌طور معمول نیاز به درمان پزشکی دارند.
اگرچه ابتلا به سنگ کلیه در زنان باردار اتفاقی نادر است و بیشتر سنگ‌ها به‌طور طبیعی از بدن دفع می‌شوند، اما سنگ‌های بزرگتر ممکن است نیاز به درمان جدی داشته باشند. در صورت نادیده گرفتن و عدم درمان سنگ کلیه، خطر زایمان زودرس یا مشکلات در زایمان طبیعی افزایش می‌یابد و این می‌تواند به حرکت جنین آسیب برساند. اگرچه سنگ کلیه کمی رایج است، اما ممکن است عوارض قابل توجهی از جمله پره‌اکلامپسی (ارتفاع فشار خون در دوران بارداری)، عفونت ادراری، زایمان زودرس و سقط جنین به همراه داشته باشد. بنابراین، رعایت تغذیه مناسب، مصرف آب کافی و پیروی از راهنمایی‌های پزشک در درمان این بیماری بسیار حائز اهمیت است.
منبع: [منبع] (در صورت ارائه منبع، منبع را در اینجا قرار دهید)
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید