ناباروری در زنان: علت اصلی و راهکارهای درمان

بعضی اوقات، بافت مخاط رحم می‌تواند در سایر اعضای بدن، به‌خصوص لگن، پخش شود و باعث درد شدید در این ناحیه شود.

مصرف الکل و کافئین، عدم داشتن فعالیت ورزشی و وجود تاریخچه این بیماری در خانواده می‌تواند زنان را در معرض خطر ابتلا به آندومتریوز قرار دهد. به‌ویژه زنان در رده سنی ۳۰ تا ۴۰ سال بیشتر در خطر ابتلا به آندومتریوز هستند. علاوه بر این، دو بیماری دیگر نیز می‌توانند علت ناباروری در زنان باشند، که به آن‌ها در ادامه اشاره می‌کنیم.

فیبروم رحم، تومورهای خوش‌خیمی هستند که در لایه‌های عضلانی رحم رشد می‌کنند. این تومور به‌عنوان شایع‌ترین تومور در لگن شناخته می‌شود. به‌طورکلی، فیبروم‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند. فیبروم‌های رایج در داخل رحم شکل می‌گیرند که با نام اینترامورال شناخته می‌شوند. همچنین، نوعی کمیاب از فیبروم در خارج از رحم شکل می‌گیرد که به آن با نام ساب سروزال اشاره می‌شود.

تکرار ادرار، یبوست، درد شدید در ناحیه لگن و درد در دوران قاعدگی از جمله علائمی هستند که در فیبروم رحم مشاهده می‌شوند. همانطور که مشاهده می‌کنید، علائم آن با بیماری آندومتریوز مشابه هستند. با انجام سونوگرافی و مشاوره پزشک، می‌توان تشخیص داد که ناباروری ناشی از آندومتریوز است یا به علت فیبروم رحم است.

با گذشت زمان، سن از عواملی است که می‌تواند باعث ناباروری در زنان شود. اگرچه سن به تنهایی معیار قطعی ناباروری نیست، اما تحقیقات نشان می‌دهند که افزایش سن، احتمال باروری را کاهش می‌دهد. در واقع، با پیر شدن، تخمدان‌ها توانایی کمتری در آزادسازی تخمک‌ها دارند. به علاوه افزایش سن، احتمال سقط جنین را نیز افزایش می‌دهد. در نتیجه، احتمال باروری در سنین بالاتر کاهش می‌یابد.

عوامل دیگری همچون کیفیت نازل تخمک‌ها، انسداد لوله رحم و مشکلات در رحم نیز می‌توانند منجر به ناباروری در زنان شوند. همچنین، برخی رفتارها و سبک‌های زندگی نیز ممکن است احتمال ناباروری را افزایش دهند. این عوامل شامل موارد زیر می‌شوند:

– سیگار کشیدن
– مصرف الکل
– تحمل استرس
– رژیم غذایی ناسالم
– چاقی یا لاغری بیش از حد
– عفونت‌ها و بیماری‌های مقاربتی مانند سوزاک
– آسیب به هیپوتالاموس (قسمتی از مغز)
– تومور در ناحیه هیپوفیز (قسمتی از مغز)
– فعالیت ورزشی زیاد و سنگین
– کارکرد زیاد یا کم‌کاری تیروئید
– داشتن دیابت
– یائسگی زودرس
– مصرف بیش از حد کافئین
– استفاده از مواد مخدر
– مصرف داروهای ضدافسردگی
– مصرف داروهای ضدسرطان
– ابتلا به هپاتیت C و B

یکی از عواملی که می‌تواند به ناباروری در زنان منجر شود، مصرف بیش از حد کافئین است.

علائم ناباروری در زنان ممکن است شامل موارد زیر باشند: داشتن چرخه قاعدگی خیلی طولانی (بیشتر از ۳۵ روز) یا خیلی کوتاه (کمتر از ۲۱ روز)، درد شدید در دوره‌های قاعدگی، مشکلات پوستی، ریزش مو، کاهش میل جنسی و افزایش موهای زائد بدن.

درمان ناباروری در زنان با استفاده از روش‌های مختلفی امکان‌پذیر است. از جمله این روش‌ها می‌توان به درمان دارویی، جراحی و استفاده از فناوری‌های پیشرفته اشاره کرد. امروزه علم پزشکی توانسته است راهکارهایی را برای درمان ناباروری ارائه دهد و به زنان و مردان نابارور امید بدهد. ناباروری یک مسئله گسترده در جامعه است و حدود ۱۰ درصد زنان در سنین ۱۵ تا ۴۴ سال در سراسر جهان با آن مواجه هستند. این نسبت نشان می‌دهد که ناباروری یک مسئله جدی است و جامعه پزشکی در تلاش برای پیدا کردن راهکارهای درمانی برای آن است.

قبل از شروع درمان، پزشکان با استفاده از تست‌های مختلف، علت ناباروری را به‌طور دقیق بررسی می‌کنند. این تست‌ها به آنها کمک می‌کنند تا عامل اصلی ناباروری را شناسایی کنند. در واقع، ابتدا باید میزان تخمک‌گذاری ماهانه در زنان تعیین شود. برای این منظور، از آزمایش خون، سونوگرافی، هیستروسالپونگرافی و لاپاراسکوپی استفاده می‌شود. هیستروسالپونگرافی، یک عکس‌برداری رنگی از رحم با استفاده از اشعه ایکس است. همچنین، لاپاراسکوپی یک جراحی جزئی در شکم است که با استفاده از لوله مخصوصی، می‌تواند علت ناباروری را تشخیص دهد.

با توجه به یافتن علت ناباروری در زنان، پزشکان اقدام به استفاده از روش‌های درمانی مختلف می‌کنند. در نهایت، از روش‌هایی مانند دارودرمانی، جراحی و ایجاد لقاح مصنوعی استفاده می‌شود. این روش‌ها عملکرد مجزا و تأثیرگذاری دارند، اما معمولاً به‌صورت ترکیبی با هم استفاده می‌شوند. در ادامه، روش‌های شایع و مناسب درمان ناباروری را به طور کامل توضیح خواهیم داد.

یکی از روش‌های درمانی ناباروری، روش IVF است که به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد و به‌عنوان لقاح خارج از رحم نیز شناخته می‌شود. در این روش، اسپرم‌ها و تخمک‌ها در محیط آزمایشگاه ترکیب می‌شوند. سپس ترکیب حاصل را که به آن رویان می‌گویند، به درون رحم منتقل می‌شود. این روش در موارد مختلفی مانند کیفیت پایین تخمک، مشکلات در تخمک‌گذاری، انسداد لوله رحم و درمان بیماری آندومتریوز استفاده می‌شود. درمان ناباروری با استفاده از روش لقاح خارج از رحم مراحل خاصی را طی می‌کند.

برای درمان ناباروری، می‌توان از روش‌های مختلف استفاده کرد. در ادامه، مراحل اصلی درمان از طریق فناوری لقاح خارج از رحم (IVF) را به طرز ساده و روان توضیح می‌دهیم:

1. مصرف داروی گنادوتروپین: قبل از شروع درمان، با مصرف داروی گنادوتروپین، تشکیل چندین تخمک بالغ در تخمدان‌ها تحریک می‌شود. این دارو در بازه ۸ تا ۱۴ روز قبل از قاعدگی استفاده می‌شود.

2. تجویز هورمون‌های مصنوعی: هورمون‌های مصنوعی مانند لوپرولاید یا سترورلیکس تجویز می‌شوند تا فعالیت تخمدان‌ها متوقف شود و رشد فولیکول‌ها (توده‌هایی در تخمدان که تخمک‌ها در آنها قرار دارند) کنترل شود.

3. آزمایش خون یا سونوگرافی: برای بررسی رشد فولیکول‌ها، آزمایش خون یا سونوگرافی (عکس‌برداری با امواج صوتی) انجام می‌شود.

4. تزریق دارو: با تزریق دارو، تخمک‌ها بالغ می‌شوند.

5. واردکردن سوزن واژینال: پزشک یک سوزن واژینال وارد داخل تخمدان می‌کند تا تخمک‌ها را از دوران فولیکول‌ها در حین سونوگرافی واژینال خارج کند.

6. جمع‌آوری تخمک‌ها و اسپرم‌ها: تخمک‌ها و اسپرم‌ها جمع‌آوری می‌شوند و با استفاده از روش اینجکشن (تزریق اسپرم به تخمک) ترکیب می‌شوند.

7. رشد رویان‌ها: تخمک‌ها تبدیل به رویان‌هایی با ۶ تا ۱۰ سلول می‌شوند و رشد می‌کنند.

8. انتقال رویان‌ها: رویان‌ها به وسیله پزشک با استفاده از یک لوله باریک به نام کاتتر از دهانه رحم به داخل رحم منتقل می‌شوند.

پس از این مراحل، رویان‌ها در دیواره رحم لانه‌گزینی می‌کنند و در طی این مدت به جنین تبدیل می‌شوند. در مرحله واردکردن سوزن واژینال، ممکن است برخی از افراد نگرانی داشته باشند، اما با بیهوشی یا داروهبرای درمان ناباروری، از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. در ادامه، مراحل اصلی درمان از طریق فناوری لقاح خارج از رحم (IVF) را به طرز ساده و روان توضیح می‌دهیم:

1. تحریک تخمدان: برای تشکیل چندین تخمک بالغ، داروی گنادوتروپین در بازه ۸ تا ۱۴ روز قبل از قاعدگی مصرف می‌شود.

2. کنترل فعالیت تخمدان: هورمون‌های مصنوعی مانند لوپرولاید یا سترورلیکس استفاده می‌شوند تا رشد فولیکول‌ها کنترل شود.

3. بررسی رشد فولیکول‌ها: با انجام آزمایش خون یا سونوگرافی، رشد فولیکول‌ها بررسی می‌شود.

4. بالغ کردن تخمک‌ها: تزریق دارو به منظور بالغ کردن تخمک‌ها انجام می‌شود.

5. خروج تخمک‌ها: با واردکردن یک سوزن واژینال توسط پزشک در جریان سونوگرافی واژینال، تخمک‌ها از دوران فولیکول‌ها خارج می‌شوند.

6. جمع‌آوری تخمک‌ها و اسپرم‌ها: تخمک‌ها و اسپرم‌ها جمع‌آوری می‌شوند و با استفاده از روش اینجکشن (تزریق اسپرم به تخمک) ترکیب می‌شوند.

7. رشد رویان‌ها: تخمک‌ها به رویان‌هایی با ۶ تا ۱۰ سلول تبدیل می‌شوند و رشد می‌کنند.

8. انتقال رویان‌ها: پزشک با استفاده از یک لوله باریک به نام کاتتر، رویان‌ها را از دهانه رحم به داخل رحم منتقل می‌کند.

پس از این مراحل، رویان‌ها در دیواره رحم لانه‌گزینی می‌شوند و در طی این مدت به جنین تبدیل می‌شوند. ممکن است برخی از افراد نگرانی درباره واردکردن سوزن واژینال داشته باشند، اما با استفاده از بیهوشی یا داروهای آرامبخش، این عمل انجام می‌شود. عموماً دردی در طول و بعد از عمل احساس نمی‌شود و تنها یک گرفتگی ماهیچه‌ها و لکه بینی در ایام بعد از عمل ممکن است رخ دهد. به طور کلی، این مراحل با موفقیت ق

روش IVF یکی از راه‌های مهم درمان ناباروری است و به عنوان لقاح خارج از رحم هم شناخته می‌شود. اما همانند سایر روش‌های درمانی و جراحی‌ها، این روش نیز معایبی دارد. هزینه بالا، مدت زمان طولانی و احتمال تولید چندقلو از جمله معایب آن است. با این حال، همانطور که اشاره شد، این روش یکی از روش‌های رایج در درمان ناباروری است. در کل، جراحی برای درمان بیماری‌هایی مانند آندومتریوز، پولیپ رحم و فیبروم مورد استفاده قرار می‌گیرد و در نهایت به باروری زنان کمک می‌کند.

همچنین، اگر زنی در حال حاضر آمادگی بارداری ندارد، اما در آینده می‌خواهد باردار شود، می‌تواند از روشی به نام انجماد تخمک استفاده کند. فریز تخمک، فرایندی است که در آن تخمک‌های زن از تخمدان برداشت شده و در دمای زیر صفر در نگهداری می‌شوند تا در آینده مورد استفاده قرار گیرند.

در این روش، با وارد کردن هورمون‌های مصنوعی به بدن زن، تخمک‌گذاری افزایش می‌یابد. سپس با استفاده از یک سوزن بلند، تخمک‌ها از رحم جدا می‌شوند و در نهایت در دمای زیر صفر درجه نگهداری می‌شوند. این روش می‌تواند در مواردی که باروری به صورت طبیعی اتفاق نمی‌افتد، مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال، برخی از بیماری‌ها مانند سرطان و درمان شیمیایی ممکن است برای خانم‌ها پس از درمان سرطان، امکان باروری را کاهش دهد. در نتیجه، انجماد تخمک‌ها به این زنان کمک می‌کند.

بعضی از داروهای استفاده شده در درمان ناباروری عبارتند از:

1. کلومید (کلومیفن سیترات):
این دارو برای درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک استفاده می‌شود. عملکرد اصلی آن اثرگذاری بر روی غده هیپوفیز در مغز است که باعث تخمک‌گذاری می‌شود. کلومید به صورت خوراکی استفاده می‌شود و عوارض جانبی کمی دارد. همچنین، قیمت این دارو نیز از مزایای آن به حساب می‌آید.

2. گنادوتروپین:
این دارو برای درمان بیماری آندومتریوز استفاده می‌شود. همانند کلومید، اثرگذاری اصلی آن بر روی غده هیپوفیز است و هدف آن فراهم کردن شرایط برای باروری است. گنادوتروپین به صورت تزریقی استفاده می‌شود.

3. متفورمین (گلوکوفاژ):
متفورمین برای کاهش هورمون‌های مردانه استفاده می‌شود. افزایش هورمون‌های مردانه در زنان می‌تواند منجر به ناباروری شود. این دارو نیز به صورت خوراکی مصرف می‌شود و برای درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک استفاده می‌شود. در برخی موارد، پزشکان ممکن است کلومید و متفورمین را به‌صورت ترکیبی تجویز کنند تا اثربخشی بیشتری داشته باشد.

متفورمین (گلوکوفاژ) به منظور کاهش هورمون‌های مردانه استفاده می‌شود. در روش درمانی با هورمون، پزشکان از تزریق هورمون‌های خاصی مانند FSH و LH استفاده می‌کنند تا باروری را امکان‌پذیر کنند. این روش می‌تواند ناباروری را درمان کند.

در نهایت، اگر پس از یک سال رابطه جنسی بدون استفاده از روش‌های پیشگیری بارداری، بارداری در زنان رخ نداد، ممکن است ناباروری در زنان یا مردان تشخیص داده شود. علائمی مانند لاغری یا چاقی بیش از حد، دوره‌های قاعدگی نامنظم، درد شدید در دوران قاعدگی و کاهش میل جنسی می‌توانند نشانه‌های ناباروری باشند. علل ناباروری شامل افزایش سن، سندرم پلی‌کیستیک، فیبروم، آندومتریوز و غیره می‌باشند. درمان ناباروری می‌تواند شامل دارودرمانی، جراحی، روش IVF، هورمون‌درمانی و انجماد تخمک‌ها باشد.