پرولاکتین: علت افزایش سطح آن و تأثیرات منفی آن چیست؟
پرولاکتین یک هورمون است که در غده هیپوفیز مغز تولید میشود. این هورمون به دلیل نقش مهمی که در شیردهی مادران دارد، با نام پرولاکتین شناخته میشود. اما واقعیت این است که پرولاکتین علاوه بر تأثیر بر فرآیند شیردهی، تواناییهای دیگری نیز در بدن دارد. از تأثیر آن بر روی سیستم تولید مثل گرفته تا […]
پرولاکتین یک هورمون است که در غده هیپوفیز مغز تولید میشود. این هورمون به دلیل نقش مهمی که در شیردهی مادران دارد، با نام پرولاکتین شناخته میشود. اما واقعیت این است که پرولاکتین علاوه بر تأثیر بر فرآیند شیردهی، تواناییهای دیگری نیز در بدن دارد. از تأثیر آن بر روی سیستم تولید مثل گرفته تا تأثیرگذاری بر رفتار و تنظیم سیستم ایمنی.
هرچند که افزایش سطح پرولاکتین در برخی موارد میتواند به علت مشکلاتی در سیستم هورمونی باشد و ممکن است ضررهایی را به همراه داشته باشد. به عنوان مثال، در زنان غیرباردار افزایش غیرطبیعی پرولاکتین میتواند باعث عدم تنظیم دورههای قاعدگی و علائمی مانند عدم قادری به باروری شود. همچنین، در مردان و زنان، افزایش پرولاکتین ممکن است به همراه تغییرات در رفتار و به وجود آمدن مشکلات جنسی نیز بیانجامد.
بنابراین، در صورتی که سطح پرولاکتین بیش از حد طبیعی افزایش یابد، ممکن است نیاز به بررسی و درمان داشته باشد تا عوارض ناخواستهای که به همراه آن همراه است، کاهش یابد.
منبع: مطالعات علمی در زمینه پرولاکتین
پرولاکتین یک هورمون است که در غده هیپوفیز مغز تولید میشود و به دلیل نقش مهمی که در شیردهی مادران دارد، به عنوان “هورمون شیر” نیز شناخته میشود. اما این هورمون وظایف و عملکردهای گستردهتری در بدن دارد. به علاوه از تأثیر بر روی سیستم تولید مثل، پرولاکتین تأثیرگذاری بر رفتار و تنظیم سیستم ایمنی و سایر فرآیندهای بیولوژیکی را نیز دارد.
پرولاکتین با نامهای دیگری مانند “هورمون لوتئوتروپیک”، PRL و LTH نیز شناخته میشود و نقش اساسی در زندگی انسانها، به ویژه مادران شیرده، دارد. با این حال، نباید اثرات آن بر روی ناباروری را نادیده گرفت. بنابراین، اگر میخواهید درباره هورمون حیاتی پرولاکتین، ویژگیها و پیامدهای افزایش سطح آن در خون برای سلامتی بدن انسان آگاه شوید، ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.
منبع: مطالعات علمی در زمینه پرولاکتین
پرولاکتین یک هورمون پلیپپتید است که نقش مهمی در شیردهی، رشد سینه و حفظ تعادل خونی دارد. ساختار شیمیایی آن شبیه به هورمون رشد و لاکتوژن جفتی است. این هورمون به همراه هورمونهای رشد و لاکتوژن جفتی در خانوادهای به نام “پرولاکتین/هورمون رشد/لاکتوژن جفتی” قرار دارند. آنها از یک ژن مشترک نسبت گرفته و ساختار پروتئین مشابهی دارند. پرولاکتین پس از تقسیم پروتئولیتیک پپتید سیگنال از پروهورمون پرولاکتین تشکیل میشود و شامل ۱۹۹ اسید آمینه است.
هیپوفیز قدامی به عنوان غدهای که پرولاکتین را تولید و ترشح میکند، شناخته شده است و سطح پرولاکتین توسط فاکتورهای بازدارنده پرولاکتین مانند دوپامین کنترل میشود. با این حال، سیستم عصبی مرکزی، سیستم ایمنی، رحم و غدد پستانی نیز قادر به تولید پرولاکتین هستند. تحریک نوک پستان، نور، بویایی و استرس میتوانند به تولید پرولاکتین در این بافتها کمک کنند. عوامل دیگری که تولید پرولاکتین را تحریک میکنند، شامل هورمون آزادکننده تیروتروپین، استروژن (در دوران بارداری) و ضدجنونها هستند.
سطح پرولاکتین در مردان همواره کمتر از زنان است. افزایش غیرطبیعی این هورمون در مردان نشانگر وجود یک فرآیند بیماریزا مانند آدنوم هیپوفیز یا اثرات ناخواسته دارویی است و نیاز به ارزیابی دقیق تر دارد. سطح پرولاکتین در مردان و زنانی که باردار نیستند و شیرده نمیکنند، کم است. در دوران بارداری، سطح پرولاکتین افزایش مییابد و پس از تولد نوزاد، سطح استروژن و پروژسترون به طور ناگهانی کاهش مییابد. سطح بالای پرولاکتین بدن را تحریک میکند تا شیر تولید کند. در زنانی که باردار نیستند، پرولاکتین به تنظیم چرخه قاعدگی کمک میکند. در مردان، پرولاکتین بر تولید اسپرم تأثیر میگذارد.
حالا که مفهوم پرولاکتین را میدانید، ممکن است علاقهمند باشید که بدانید چگونه این هورمون در بدن کنترل میشود. یکی از عوامل تنظیمکننده اصلی تولید پرولاکتین، یک هورمون به نام دوپامین است که توسط هیپوتالاموس، بخشی از مغز که مستقیماً بالای غده هیپوفیز قرار دارد، تولید میشود. دوپامین تولید پرولاکتین را کاهش میدهد، بنابراین هر چه سطح دوپامین بیشتر باشد، کمتر پرولاکتین ترشح میشود. از طرف دیگر، پرولاکتین خود باعث افزایش تولید دوپامین میشود، بنابراین یک گردش بازخورد منفی ایجاد میشود.
استروژن یکی از عوامل کلیدی در تنظیم سطح پرولاکتین است و تحقیقات نشان داده است که افزایش آن در گردش خون زنان در طول مراحل تولید مثل، وقتی سطح استروژن در بالاترین حد خود قرار دارد، باعث افزایش کمی سطح پرولاکتین میشود. این موضوع در دوران بارداری و پس از آن نیز رخ میدهد و البته قابل درک است.
برای شروع شیردهی، نیاز به سطح بالاتری از پرولاکتین در خون وجود دارد. علاوه بر دوپامین و استروژن، هورمونهای دیگری نیز میتوانند تأثیری بر میزان پرولاکتین در بدن داشته باشند. این هورمونها شامل هورمون آزادکننده تیروتروپین، اکسیتوسین و هورمون ضد ادرار هستند. تا اینجا، مفهوم پرولاکتین را فهمیدیم. حالا به بررسی عواملی که باعث افزایش سطح این هورمون میشوند و نشانهها و عوارض بالا بودن آن میپردازیم.
آیا بالا بودن سطح پرولاکتین ضرر دارد؟
در واقع، این هورمون نقش مهمی در فیزیولوژی سینه، به ویژه در زنان، دارد. کاهش یا افزایش غیرطبیعی تولید پرولاکتین میتواند به فرآیندهای بالینی بیماریزا منجر شود. برای حفظ توانایی طبیعی شیردهی، سطح مشخصی از پرولاکتین ضروری است و عدم تعادل آن میتواند این توانایی را تهدید کند. اگر سطح پرولاکتین بسیار پایین باشد، مادر قادر به تولید شیر نخواهد بود و اگر سطح آن به طور نامناسب افزایش یابد، میتواند منجر به شیرریزش غیرطبیعی در زنان و حتی مردان غیرشیرده شود. همچنین، اختلال در تعادل پرولاکتین میتواند تأثیرات قابل توجهی روی چرخه قاعدگی داشته باشد.
در زنان، افزایش سطح پرولاکتین به بیش از حد منجر به آمنوره یا عدم قاعدگی میشود. این اتفاق به دلیل مهار ترشح GnRH توسط پرولاکتین رخ میدهد. اما در مردان، عدم تعادل در سطح پرولاکتین به پیامدهای بالینی متفاوتی منجر میشود. افزایش بیش از حد پرولاکتین در مردان باعث سردرد و کاهش میل جنسی میشود. این کاهش میل جنسی با کاهش در اسپرماتوژنز (تولید اسپرم) به دلیل تأثیر پرولاکتین بر محور تولید مثل هیپوتالاموس-هیپوفیز مرتبط است.
پرولاکتین یک هورمون است که در غده هیپوفیز تولید میشود. سطوح بالای پرولاکتین، که به عنوان “هایپرپرولاکتینمی” شناخته میشود، میتواند نشان دهنده وجود یک مشکل جدی باشد. تقریباً ۱۰ درصد از جمعیت جهان از هایپرپرولاکتینمی رنج میبرند. سطوح بالای پرولاکتین در دوران بارداری و پس از زایمان در طبیعی است.
هایپرپرولاکتینمی میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله بیاشتهایی عصبی، بیماری کبد، بیماری کلیوی و کم کاری تیروئید. کم کاری تیروئید میتواند باعث بزرگ شدن غده هیپوفیز شود که درمان آن با جایگزینی هورمون تیروئید امکانپذیر است. همچنین، سطوح بالای پرولاکتین ممکن است ناشی از وجود تومورهای هیپوفیز باشد که میتوان آنها را به صورت پزشکی یا جراحی درمان کرد.
در ضمن، برخی داروها نیز ممکن است باعث افزایش سطح پرولاکتین شوند. داروهای روانپزشکی مانند ریسپریدون و هالوپریدول میتوانند سطح پرولاکتین در خون را افزایش دهند. همچنین، متوکلوپرامید که معمولاً برای درمان رفلاکس اسیدی یا حالت تهوع ناشی از داروهای سرطان استفاده میشود، میتواند سطح پرولاکتین را افزایش دهد. عوامل استرس زای مختلف نیز ممکن است سطح پرولاکتین را افزایش دهند، از جمله قند خون پایین، فعالیتهای ورزشی شدید و حتی ناراحتیهای خفیف.
اگر متوجه شدید که سطح پرولاکتین شما بالا است، ممکن است نیاز به کاهش استرس و حفظ سطوح ثابت قند خون داشته باشید. برخی از گیاهان مانند شبدر قرمز، شنبلیله و رازیانه میتوانند سطح پرولاکتین را افزایش دهند. در نتیجه، اگر سطح پرولاکتین بالایی دارید، بهتر است از مصرف هر نوع مادهای که این گیاهان را شامل میشود، خودداری کنید.
بیشتر شناخته شده است که افزایش سطح این هورمون به دلایل متعددی ممکن است رخ دهد. هیپوفیز، یک غده کوچک در بخش وسطی مغز واقع شده است. این غده حاوی سلولهای لاکتوتروف است که پرولاکتین را تولید میکنند. پرولاکتینوما، که به آن “تومور تولید کننده پرولاکتین” یا “تومور لاکتوتروف” نیز میگویند، یک تومور خوشخیم (غیرسرطانی) در غده هیپوفیز است که پرولاکتین بیش از حد طبیعی تولید میکند و در نتیجه باعث افزایش غلظت پرولاکتین در خون میشود. در هیپوفیز، ممکن است چندین پرولاکتینوما وجود داشته باشد. این تومورها ممکن است علائمی را ایجاد کنند، یا وقتی که سطح بالای پرولاکتین با عملکرد تخمدانها یا بیضهها تداخل داشته باشد، یا زمانی که اندازه تومور به اندازه کافی بزرگ شود تا غده هیپوفیز یا ساختارهای مجاور مانند اعصاب چشم را فشار دهد. البته، مورد دوم کمتر رایج است.
پرولاکتینوما میتواند در مردان و زنان رخ دهد، اما در زنان زیر ۵۰ سال، کمتر از زنان و مردان مسن تشخیص داده میشود. به طور عمومی، پرولاکتینوما با موفقیت میتواند تنها با استفاده از دارو درمان شود. دارو میتواند سطح پرولاکتین در خون را به طرز قابل توجهی کاهش دهد و بیشتر اوقات آدنوم (تومور) را کوچکتر کند. با این حال، تعداد کمی از آدنومها به درمان دارویی پاسخ نمیدهند و نیاز به جراحی یا پرتودرمانی (که کمتر متداول است) دارند. به طور کلی، افزایش این هورمون به دلیل وجود یک یا چندین عامل زیر رخ میدهد:
– پرولاکتینوما (تومور خوشخیم در غده هیپوفیز که پرولاکتین بیش از حد تولید میکند)
– بیماریهای موثر بر هیپوتالاموس (بخشی از مغز که غده هیپوفیز را کنترل میکند)
– اختلالات خوردن (بیاشتهایی)
– داروهای استفاده شده برای درمان افسردگی، روانپریشی و فشار خون بالا
پرولاکتینوما میتواند در مردان و زنان رخ دهد، اما در زنان زیر ۵۰ سال، بیشتر از زنان و مردان مسن تشخیص داده میشود. به طور عمومی، پرولاکتینوما میتواند تنها با استفاده از دارو با موفقیت درمان شود. دارو باعث کاهش قابل توجه سطح پرولاکتین در خون میشود و معمولاً اندازه آدنوم (تومور) را کاهش میدهد. با این حال، تعداد کمی از آدنومها به درمان دارویی پاسخ نمیدهند و باید از روشهای جراحی یا پرتودرمانی که کمتر استفاده میشود، استفاده شود. بنابراین، افزایش این هورمون به دلیل وجود یک یا چندین عامل زیر رخ میدهد:
– پرولاکتینوما (یک تومور خوشخیم در غده هیپوفیز که پرولاکتین بیش از حد تولید میکند)
– بیماریهای موثر بر هیپوتالاموس (بخشی از مغز که غده هیپوفیز را کنترل میکند)
– اختلالات خوردن (بیاشتهایی)
– داروهای استفاده شده برای درمان افسردگی، روانپریشی و فشار خون بالا
– آسیب یا تحریک قفسه سینه (مانند زخم، زونا یا سینه بندی فشرده)
– بیماری کلیوی، نارسایی کبد، سندرم تخمدان پلیکیستیک (یک اختلال هورمونی در تخمدانها) نیز میتواند افزایش پرولاکتین را تحت تأثیر قرار دهد.
همه این عوامل میتوانند بر توانایی بدن در حذف پرولاکتین تأثیر بگذارند. همچنین، برخی داروها نیز میتوانند سطح پرولاکتین را افزایش دهند. این داروها شامل:
– داروهای ضد افسردگی
– بوتیروفنونها
– استروژنها
– مسدودکنندههای H2
– متیل دوپا
– متوکلوپرامید
– داروهای مخدر
– فنوتیازینها
– رزرپین
– ریسپریدون
– وراپامیل
استفاده از این داروها ممکن است باعث افزایش سطح پرولاکتین در بدن شود. در صورت نیاز به مصرف هر کدام از این داروها، بهتر است با پزشک خود در مورد اثرات جانبی و راههای کنترل سطح پرولاکتین مشورت کنید.
برخی از داروهای ضد افسردگی میتوانند سطح پرولاکتین را افزایش دهند. همچنین، مصرف محصولات ماریجوانا نیز ممکن است منجر به افزایش سطح این هورمون شود. اما در برخی موارد، ممکن است سطح پرولاکتین در خون کاهش یابد که معمولاً به نقص عملکرد غده هیپوفیز (هیپوپیتوئیت) مرتبط است. این وضعیت به عنوان هیپوپیتوئیت شناخته میشود. اکثراً، کاهش سطح پرولاکتین نیازی به درمان دارویی ندارد، اما برخی داروها میتوانند باعث کاهش سطح این هورمون شوند. برخی از این داروها شامل دوپامین (مانند اینتروپین که به افراد در وضعیت شوک داده میشود)، لوودوپا (مورد استفاده در بیماری پارکینسون) و مشتقات آلکالوئید ارگوت (مورد استفاده در سردردهای شدید) هستند.
وضعیت کم پرولاکتین در خون، به عنوان هیپوپرولاکتینمی شناخته میشود و بسیار نادر است. این وضعیت ممکن است در افرادی که به کمکاری هیپوفیز (غده هیپوفیز کم فعال) مبتلا هستند، رخ دهد. کاهش سطح پرولاکتین میتواند منجر به تولید ناکافی شیر پس از زایمان شود. اکثر افرادی که سطح پرولاکتین پایینی دارند، هیچ مشکل پزشکی خاصی ندارند، اگرچه ممکن است پاسخهای ایمنی بدن آنها به برخی عفونتها ضعیف باشد، اما این موضوع نیاز به بررسی بیشتر دارد.
زنانی که علائم پرولاکتینوما دارند، ممکن است نیاز به آزمایش داشته باشند. علائم پرولاکتینوما در زنان شامل موارد زیر است:
1. سردردهای غیر قابل توضیح
2. اختلال بینایی
3. گالاکتوره یا شیردهی خارج از زایمان
4. درد یا ناراحتی حین رابطه جنسی
5. رشد غیرطبیعی موهای بدن و صورت
6. آکنه غیرطبیعی
آزمایش پرولاکتین معمولاً بر روی افراد مبتلا به پرولاکتینوما انجام میشود تا پاسخ تومور به درمان را پیگیری کند. همچنین، در صورت وجود مشکلات باروری یا پریودهای نامنظم، ممکن است نیاز به آزمایش پرولاکتین باشد. این آزمایش همچنین میتواند دیگر مشکلات مرتبط با غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس را تشخیص دهد.
مردان نیز در صورت بروز علائم پرولاکتینوما ممکن است به آزمایش نیاز داشته باشند. علائم پرولاکتینوما در مردان شامل موارد زیر هستند:
1. سردردهای غیر قابل توضیح
2. اختلال بینایی
3. کاهش میل جنسی یا مشکلات باروری
4. اختلال در نعوظ
5. کمبود غیر طبیعی موهای بدن و صورت
آزمایش پرولاکتین همچنین ممکن است برای موارد زیر استفاده شود:
1. بررسی اختلال عملکرد بیضه یا اختلال نعوظ
2. رد امکان وجود مشکلات مربوط به غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس
معمولاً سطح طبیعی پرولاکتین در خون به شرح زیر است:
1. زنان غیرباردار: بین 2 تا 22 نانوگرم در میلیلیتر
2. زنان باردار: 34 تا 386 نانوگرم در میلیلیتر
3. مردان: بین 2 تا 18 نانوگرم در میلیلیتر
بعضی منابع همچنین مقادیر زیر را برای سطح پرولاکتین طبیعی پیشنهاد میکنند:
1. زنان غیرباردار: کمتر از 25 نانوگرم در میلیلیتر
2. زنان باردار: 10 تا 202 نانوگرم در میلیلیتر
3. مردان: کمتر از 15 نانوگرم در میلیلیتر
سطح پرولاکتین طبیعی برای کودکان نیز معمولاً بین 3 تا 20 نانوگرم در میلیلیتر گزارش شده است.
برای اندازهگیری پرولاکتین، از یک آزمایش خون مشابه آزمایش خون عمومی استفاده میشود. برای انجام این آزمایش، پزشک یا پرستار فقط نیاز دارد که یک کمی خون از بدن شما بگیرد. آزمایش پرولاکتین برای وقوع عوارض خطر کمی دارد. ممکن است پس از خونگیری، یک کبودی کوچک در محل سوراخ ایجاد شود. برای کاهش کبودی، پس از برداشتن سوزن، برای چند دقیقه روی محل فشار قرار دهید. ممکن است احساس ضعف یا سبکی سر داشته باشید. در موارد نادر و در شرایطی که به آن فلبیت میگویند، ورید ممکن است پس از آزمایش التهاب داشته باشد. برای درمان فلبیت، میتوانید از کمپرس گرم استفاده کنید که چند بار در روز روی محل قرار میدهید. در صورت داشتن خونریزی غیرمعمول، ممکن است با ادامه خونریزی مواجه شوید. همچنین، اگر از داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین یا وارفارین استفاده میکنید، قبل از انجام آزمایش به پزشک خود اطلاع دهید.
عوارض بالا بودن پرولاکتین میتواند شامل دو دسته عوارض باشد: عوارض ناشی از افزایش سطح پرولاکتین در خون و عوارض ناشی از فشرده سازی غیرطبیعی هیپوفیز و بافتهای اطراف آن به دلیل وجود تومورهای پرولاکتینی.
در ابتدا، به عوارض ناشی از افزایش سطح پرولاکتین در خون میپردازیم. افزایش سطح پرولاکتین باعث تداخل با عملکرد تخمدان در زنان و بیضهها در مردان شده و عوارض زیر را ایجاد میکند. در زنان قبل از یائسگی (مرحله قبل از ورود به دوران یائسگی که به پایان سالهای باروری اشاره دارد)، افزایش پرولاکتین ممکن است عوارضی نظیر:
– تنبلی یا ناپدید شدن قاعدگی (آمنوتوره)
– تغییرات در ترکیب بدن و افزایش وزن
– ترشح شیر از سینه در عدم بارداری و شیردهی
– کاهش علاقه جنسی
– دردهای سینه
– اختلالات خواب و خستگی بیشتر
در مردان، عوارض افزایش سطح پرولاکتین ممکن است عبارت باشد از:
– کاهش علاقه جنسی و عملکرد جنسی ضعیف
– نارسایی تستوسترون (هورمون مردی)
– تورم یا حساسیت در منطقه سینه
– تولید کمتر مایع منی
وجود تومورهای پرولاکتینی (تومورهایی که پرولاکتین تولید میکنند) میتواند به فشرده سازی غیرطبیعی هیپوفیز و بافتهای اطراف آن منجر شود و عوارض زیر را ایجاد کند:
– سردرد شدید و مزمن
– مشکلات دید مانند کاهش دید و ناواضح بین بینی
– نارسایی هیپوفیز که میتواند منجر به کاهش ترشح سایر هورمونهای غده هیپوفیز شود
– اختلالات غدد دیگر در نظام هورمونی بدن
به هر حال، در صورتی که شما علائمی مشابه را تجربه میکنید، مهم است که با یک پزشک مشورت کنید و آزمایشات و تشخیص دقیقی دریافت کنید.
بالا بودن سطح هورمون پرولاکتین در زنانی که قبلاً یائسگی را تجربه کردهاند، عوارض کمتری دارد، زیرا تخمدانهایشان قبل از این که عملکردشان را از دست بدهند. اما وقتی سطح بالای پرولاکتین با عملکرد تخمدانها در یک زن پس از یائسگی تداخل میکند، ترشح هورمون استرادیول (هورمون اصلی جنسی زنانه یعنی استروژن) کاهش مییابد. عوارض این اتفاق شامل قاعدگی نامنظم یا عدم قاعدگی، ناباروری، علائم یائسگی مانند خشکی و ترشح ناکافی در واژن و پوکی استخوان پس از چند سال است. همچنین، سطح بالای پرولاکتین ممکن است باعث ترشح شیر از سینه شود.
در مردان، سطح بالای پرولاکتین در خون با عملکرد بیضهها، تولید تستوسترون (هورمون اصلی جنسی مردانه) و تولید اسپرم تداخل ایجاد میکند. کاهش تستوسترون میتواند منجر به کاهش انرژی، کاهش میل جنسی، کاهش توده و قوت عضلات و کاهش سلولهای خون (کم خونی) شود. اگر سطح پرولاکتین برای مدت طولانی بالا بماند، ممکن است استحکام استخوان کاهش یابد (پوکی استخوان). همچنین، سطوح بالای پرولاکتین در خون میتواند منجر به اختلال در حساسیت و اندازهی سینهها شود.
در ادامه بحث درباره پرولاکتین، میخواهیم به روشهای درمان آن نیز اشاره کنیم. دو داروی رایج برای کاهش سطح پرولاکتین به میزان طبیعی شامل کابرگولین و بروموکریپتین هستند. پزشک شما ممکن است با تجویز دوزهای کمتری از این داروها آغاز کند و به تدریج دوز را افزایش دهد تا سطح پرولاکتین به حالت طبیعی برگردد. درمان تا زمانی ادامه مییابد که علائم شما کاهش یابد یا در صورت بارداری (اگر هدف شما این باشد) باردار شوید. پس از بارداری معمولاً پزشک شما درمان را متوقف میکند.
کابرگولین، که هر هفته دو بار مصرف میشود، نسبت به بروموکریپتین عوارض جانبی کمتری دارد. به طور کلی، کابرگولین سطح پرولاکتین را به حالت طبیعی سریعتر از بروموکریپتین کاهش میدهد. مصرف دوزهای بالای کابرگولین ممکن است باعث مشکلات دریچه قلب شود، اما این دوزها در زنانی که قصد بارداری دارند، استفاده نمیشود. بروموکریپتین و کابرگولین در دوران بارداری مصرف میشوند. عوارض جانبی شایع شامل سبکی سر، تهوع و سردرد است. افزایش آهسته دوز به کاهش عوارض جانبی کمک میکند. یک راه دیگر برای کاهش عوارض جانبی استفاده از تزریق بروموکریپتین به صورت شیاف به طور مستقیم در واژن است. البته این نوع استفاده خارج از عرف است و در برچسب دارو اشارهای به آن نشده است.
لازم به ذکر است که همه زنانی که در جریان خونشان سطح پرولاکتین بالاست (هایپرپرولاکتینمی) نیاز به درمان ندارند. اما زنانی که در نتیجه هایپرپرولاکتینمی، استروژن تولید نمیکنند، نیاز به درمان دارند. این درمان میتواند شامل تحریک تولید استروژن در بدن یا تزریق مستقیم استروژن به بیمار باشد. اگر علت هایپرپرولاکتینمی پیدا نشود و سطح بالای پرولاکتین ناشی از وجود یک تومور کوچک در غده هیپوفیز باشد و بدن بیمار همچنان استروژن تولید کند، ممکن است نیازی به درمان وجود نداشته باشد. زنان مبتلا به هایپرپرولاکتینمی میتوانند از قرصهای ضد بارداری استفاده کنند تا از بارداری جلوگیری کنند یا قاعدگی خود را منظم کنند. در صورتی که تومور بسیار بزرگ باشد و درمان دارویی علائم بیمار را بهبود ندهد، ممکن است نیاز به جراحی وجود داشته باشد. در این صورت، برای بررسی اندازه تومور، MRI به صورت دورهای انجام میشود.
شایعترین عوارض جانبی افزایش سطح پرولاکتین شامل سبکی سر، تهوع و سردرد است.
برای اندازهگیری سطح پرولاکتین، بهترین راه این است که به پزشک مراجعه کرده و نمونه خون خود را در آزمایشگاه تحویل دهید. اندازهگیری سطح پرولاکتین در خانه امکانپذیر نیست. اما اگر علائمی که ذکر کردید را تجربه میکنید، مشورت با پزشک مناسب است. پزشک ممکن است شما را برای آزمایش پرولاکتین به آزمایشگاه ارجاع دهد. افزایش سطح پرولاکتین میتواند نشانگر بیماریهای مختلف باشد. در صورت داشتن سطح غیرطبیعی پرولاکتین در خون، پزشک ممکن است آزمایشات تکمیلی برای تشخیص علت مشکل را توصیه کند. در صورت تجربه علائم هایپرپرولاکتینمی، پزشک ممکن است با انجام معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی شروع به تشخیص بیماری نماید. همچنین، آنها ممکن است برای تشخیص پرولاکتینوما از طریق آزمایش تصویربرداری به نام MRI استفاده کنند. همچنین، ممکن است آزمایشات خون اضافی جهت بررسی عملکرد تیروئید و کلیه تجویز شوند.
تستهایی که ممکن است پزشک سفارش دهد، شامل موارد زیر است:
۱. آزمایش هورمون محرک تیروئید: این آزمایش برای ارزیابی عملکرد تیروئید و سطح هورمونهای تیروئیدی در بدن انجام میشود.
۲. آزمایش نیتروژن اورهی خون: این آزمایش برای اندازهگیری سطح نیتروژن اوره در خون است و به عنوان یک شاخص برای ارزیابی عملکرد کلی کلیهها مورد استفاده قرار میگیرد.
۳. آزمایش کراتینین: این آزمایش برای اندازهگیری سطح کراتینین در خون است و نشان میدهد که کلیهها به درستی عمل میکنند یا خیر.
۴. آزمایش الکترولیتها: این آزمایش شامل اندازهگیری سطح مواد الکترولیتی مانند سدیم، پتاسیم و کلرید در خون است و باعث ارزیابی تعادل الکترولیتی بدن میشود.
مراقبتدهنده بهداشتی شما، میتواند به شما اطلاعاتی درباره آزمایشات بعدی که برای وضعیت شما مناسب است، ارائه دهد. همچنین، پزشک شما میتواند به سوالات مرتبط با آزمایش پرولاکتین و نتایج آزمایش شما کمک کند. برخی از سوالاتی که ممکن است از پزشک خود بپرسید، عبارتند از:
– نتایج آزمایش من درباره عملکرد هورمون و سلامت کلیم چه میگویند؟
– آیا براساس نتایج آزمایش پرولاکتین، به آزمایشات بعدی نیاز دارم؟
– در صورت درمان پرولاکتینوما، چند وقت یکبار باید آزمایش پرولاکتین انجام دهم؟
– در صورت نظارت بر عود پرولاکتینوما، چند بار سطح پرولاکتین من اندازهگیری میشود؟
روش انجام آزمایش پرولاکتین به شرح زیر است:
1. آزمایش پرولاکتین مانند سایر آزمایشهای خونی انجام میشود. شما نیازی به آماده شدن قبلی ندارید و میتوانید در مطب پزشک یا آزمایشگاه حضور داشته باشید.
2. نمونه خون معمولاً در صبح، سه تا چهار ساعت پس از بیدار شدن جمعآوری میشود. در این زمان، پرولاکتین در خون به طور طبیعی بیشتر است.
3. برای برداشت نمونه خون، پرستار یا تکنسین از رگ بازوی شما استفاده میکند. درد ایجاد شده در این فرآیند بسیار کم است و ممکن است فقط در لحظه وارد شدن سوزن، یک سوزش خفیف و پس از آن یک درد کمی احساس کنید.
4. لازم به ذکر است که برخی از داروها مانند قرصهای ضد بارداری، داروهای فشار خون بالا یا داروهای ضدافسردگی ممکن است بر نتایج آزمایش پرولاکتین تأثیر بگذارند. قبل از انجام آزمایش، به پزشک خود درباره داروهایی که مصرف میکنید اطلاع دهید.
5. علاوه بر داروها، مشکلات خواب، سطح استرس بالا و ورزش شدید قبل از آزمایش نیز میتوانند بر نتایج آزمایش تأثیرگذار باشند.
با اطلاعرسانی به پزشک خود درباره تمامی مسائل مرتبط با داروها، عوامل محیطی و سبک زندگی، میتوانید نتایج دقیقتری از آزمایش پرولاکتین خود دریافت کنید.
آزمایش پرولاکتین شامل مراحل زیر است:
1. قبل از آزمایش:
برای آمادهسازی قبل از آزمایش پرولاکتین، به طور کلی نیازی به مراقبت خاصی نیست. بهترین زمان برای جمعآوری نمونه خون، حدود ۳ تا ۴ ساعت پس از بیدار شدن در صبح است. با این حال، در برخی موارد خاص، ممکن است پزشک از شما درخواست کند ناشتا باشید. ناشتا بودن به این معنی است که قبل از آزمایش نباید غذا بخورید و تنها مجاز به نوشیدن آب هستید، و این بازه زمانی معمولاً ۹ تا ۱۲ ساعت است. پزشک شما ممکن است راهنماییهای خاصی را درباره هرگونه آمادهسازی قبل از برداشت نمونه خون برای شما تعیین کند.
2. برداشت نمونه خون:
در مرحله برداشت نمونه خون، پرستار یا تکنسین از رگ بازوی شما استفاده میکند. این روند معمولاً کم درد است و شما فقط در لحظه وارد شدن سوزن، یک سوزش کوچک و سپس یک درد کمی احساس میکنید.
3. راهاندازی داروها:
برخی داروها میتوانند بر نتایج آزمایش پرولاکتین تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، قرصهای ضد بارداری، داروهای فشار خون بالا یا داروهای ضدافسردگی. قبل از آزمایش، به پزشک خود درباره همه داروهایی که مصرف میکنید، اطلاع دهید.
4. عوامل تأثیرگذار:
مشکلات خواب، سطح استرس بالا و ورزش شدید قبل از آزمایش نیز ممکن است بر نتایج تأثیرگذار باشند. لذا مهم است که پیش از آزمایش، به پزشک خود درباره هرگونه عاملی که ممکن است بر تست پرولاکتین تأثیر بگذارد، اطلاع دهید.
با رعایت تمامی راهنماییهای پزشک خود درباره آمادهسازی قبل از آزمایش، میتوانید نتایج دقیقتری از آزمایش پرولاکتین خود دریافت کنید.
آزمایش پرولاکتین شامل مراحل زیر است:
قبل از آزمون، برای بهترین نتیجه، نیازی به آمادهسازی خاصی ندارید. معمولاً، برای دقت بیشتر، نمونه خون حداقل ۳ تا ۴ ساعت پس از بیدار شدن در صبح گرفته میشود. اما در شرایط خاص، ممکن است پزشک از شما بخواهد قبل از اندازهگیری سطح پرولاکتین، ناشتا باشید. در واقع، ناشتا بودن به این معنی است که شما قبل از آزمایش باید غذا نخورده و تنها آب بنوشید، به مدت ۹ تا ۱۲ ساعت. پزشک شما ممکن است راهنماییهای خاصی درباره هرگونه آمادهسازی قبل از برداشت نمونه خون به شما بدهد.
در طول آزمون پرولاکتین، تخصصی سلامت شما نمونه خون لازم را جمعآوری میکند. برای این منظور، نمونه از رگ بازوی داخلی آرنج گرفته میشود. ابتدا ناحیهای که سوزن وارد میشود با یک دستمال ضدعفونی تمیز میشود و سپس یک نوار الاستیک به نام تورنیکت در بالای بازو قرار میگیرد تا جریان خون در ورید افزایش یابد. سپس سوزن وارد رگ میشود. در لحظه وارد شدن سوزن، ممکن است کمی ناراحتی احساس کنید. خون از طریق سوزن جمعآوری شده و در یک لوله آزمایش یا ویال متصل به سوزن قرار میگیرد. این فرآیند جمعآوری نمونه برای آزمایش باید در عرض چند دقیقه انجام شود.
پس از اتمام آزمون، سوزن از رگ خارج میشود و برای جلوگیری از خونریزی و کبودی، فشار و بانداژ به ناحیه اعمال میشود. خونگیری یک روش معمول در پزشکی است و بیشتر مواقع خطر کمی دارد. معمولاً شما میتوانید بلافاصله به فعالیتهای روزمره خود بپردازید.
نتایج آزمایش پرولاکتین معمولاً در عرض چند روز کاری به شما گزارش داده میشود. این نتایج به واحد نانوگرم در میلیلیتر (ng/mL) گزارش میشوند. گزارش آزمایش شامل اطلاعاتی درباره محدوده معیار استفاده شده برای تفسیر نتایج پرولاکتین شما خواهد بود. محدوده معیار برای سطح پرولاکتین بر اساس جنسیت بیولوژیکی و وضعیت بارداری افراد سالم در گروههای مختلف تعیین میشود. با این حال، محدوده معیار ممکن است در آزمایشگاههای مختلف متفاوت باشد و هیچ سطح طبیعی یکسانی برای پرولاکتین برای تمام افراد وجود ندارد.
در برخی موارد، سطوح بالای پرولاکتین میتواند بر توانایی باروری تأثیر بگذارد. وجود تومورهای پرولاکتینی در غده هیپوفیز میتواند باعث فشار و قطع تولید هورمونها شود. این وضعیت به عنوان هایپرپرولاکتینمی شناخته میشود. در مردان، این ممکن است منجر به کاهش شهوت جنسی و ریزش موهای بدن شود. در زنان، هایپرپرولاکتینمی میتواند به ناباروری منجر شود. سطوح بالای پرولاکتین میتواند تولید طبیعی هورمونهای استروژن و پروژسترون را تخت کند و عملکرد تخمدان را تحت تأثیر قرار دهد. این ممکن است باعث عدم تخمکگذاری منظم یا توقف کامل تخمکگذاری شود.
دلایل شایع هایپرپرولاکتینمی شامل موارد زیر است:
۱. وجود تومورهای هیپوفیز (پرولاکتینوم)
۲. کمکاری تیروئید (هیپوتیروئیدی)
۳. مصرف برخی داروها برای افسردگی، اختلالات روانی و فشار خون
۴. مصرف بعضی گیاهان، مانند شنبلیله، دانههای رازیانه و شبدر قرمز
۵. تحریک دیواره سینه (مانند زخمهای جراحی، زونا یا سایز نامناسب سینه)
۶. استرس یا فعالیت بدنی شدید و بیش از حد
۷. مصرف برخی غذاها
۸. تحریک مستقیم نوک پستان
درمان با داروها و سایر روشها برای کنترل تومورهای پرولاکتینی میتواند به بازیابی باروری در اکثر زنان کمک کند. اگر متوجه شدید که سطح پرولاکتین بالا یا تومور پرولاکتینی دارید، بهتر است به طبیب خود مراجعه کرده و درباره درمان مناسب صحبت کنید.
گرچه پرولاکتینوما شایعترین نوع تومور هیپوفیز است، اما بالا رفتن سطح پرولاکتین وجود دارد، در نوجوانان و کودکان بسیار نادر است. سطوح بالای پرولاکتین در این گروهها به صورت بسیار نادر اتفاق میافتد. در عموم افراد باردار و زنان شیرده، سطوح بالای پرولاکتین طبیعی است. اما در افرادی که باردار نیستند، سطح پایین پرولاکتین بسیار نادر است و افزایش آن رایجتر است.
در صورتی که سطح پرولاکتین بالا یا پایین باشد، ممکن است نشانهای از بیماری زمینهای باشد. برای تشخیص و درمان صحیح، اندازهگیری سطح پرولاکتین با آزمون سادهای انجام میشود. این آزمون به پزشکان کمک میکند تا داروی مناسب را برای کاهش سطح پرولاکتین یا درمان بیماری زمینهای که ممکن است باعث افزایش سطح پرولاکتین شده است، تجویز کنند.
منبع: [https://www.medicalnewstoday.com/articles/321351](https://www.medicalnewstoday.com/articles/321351)
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید