“چگونه به پوسیدگی دندان دچار می‌شویم؟”

از دوران باستان تا به امروز، تمام انسان‌ها با مشکل پوسیدگی دندان مواجه شده‌اند. مشکلات دندان در گذشته و امروز همانند یکدیگر بوده‌اند. انسان‌ها از دوران نوزادی از مادران خود باکتری‌هایی که باعث پوسیدگی دندان می‌شوند، به ارث می‌برند.

البته، رشد این باکتری‌ها به وفور، بستگی به نوع غذای مصرفی دارد. به عبارت دیگر، استفاده از قند، به عنوان عامل اصلی، باعث رشد این باکتری‌ها و پوسیدگی دندان می‌شود. هر چه مصرف قند بیشتر باشد، میزان پوسیدگی دندان‌ها نیز بیشتر خواهد بود. این به این دلیل است که باکتری‌ها عاشق قند هستند و آن را به عنوان منبع انرژی خود استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر، با مصرف قند، عملاً زندگی را به این باکتری‌ها هدیه می‌دهیم.

علاوه بر این، در جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، انواع مختلفی از قندها و شکرهای پالایش شده با مضرات بالا در دسترس افراد قرار دارد.

در مراحل اولیه پوسیدگی دندان، هیچ علایم ظاهری قابل مشاهده نیست و معمولاً قابل تشخیص نیست. اما در صورتی که پوسیدگی و آسیب دندان به حدی گسترش یابد که ریشه و عصب دندان را تحت تأثیر قرار دهد، منجر به درد دندان می‌شود.

این درد به ویژه در مواقعی که دندان با حرارت و سرما و همچنین در هنگام مصرف غذا و نوشیدنی‌های شیرین در تماس است، بیشترین شدت را دارد. در صورتی که پوسیدگی دندان به مرحله پیشرفته‌تری برسد، ممکن است منجر به ترک و شکستگی دندان شود. ایجاد یک حفره بزرگ در دندان که بسیار دردناک است و در هنگام بارگیری غذا حساسیت نشان می‌دهد، ممکن است رخ دهد.

برای جلوگیری از پوسیدگی دندان و حفظ بهداشت دهان و دندان، رعایت نکات زیر مفید است:

1. دقت لازم در مصرف خوراکی و مواد غذایی: استفاده از سبزیجات، گیاهان، خشکبار و غلات که کمترین مقدار قند را دارند، توصیه می‌شود. همچنین، مصرف گوشت خالص که دارای مقدار کمی قند است، مفید است.

2. بهداشت دهان و دندان: حداقل دو بار در روز مسواک‌زدن و استفاده از نخ دندان را فراموش نکنید. مسواک‌زدن صحیح باید حدود ۳ تا ۵ دقیقه طول بکشد و تمام سطوح دندان‌ها را، از جمله سطح جونده، سطح بیرونی و درونی، تمیز کند. اگر فقط یک بار در روز مسواک می‌زنید، بهترین زمان آن پس از وعده شام و قبل از خوابیدن است. حتماً از خمیردندان‌های حاوی فلوراید استفاده کنید.

اگر مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید، می‌توانید از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری کنید و به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت بدهید.

باکتری‌های استرپتوکوک موتانس نسبت به اسید مقاوم هستند، اما متأسفانه دندان‌های ما همینگونه نیستند. هرچند هر دندان انسانی با لایه‌ای سخت و محافظ از مینا پوشیده شده است، اما در برابر اسید ضعیف نمی‌ماند. به طور پیوسته، زره دندان تحلیل می‌شود و مواد کلسیمی دندان شسته می‌شوند. در نتیجه، با گذشت زمان، اسید می‌تواند مسیر عبور میکروب‌ها را از خلال لایه‌ی ثانویه‌ی دندان به نام “عاج” باز کند. با توجه به اینکه رگ‌ها و اعصاب در عمق دندان قرار دارند، در این مرحله پوسیدگی در حال گسترش بدون درد است. اما اگر خرابی به عمق عاج راه یابد، باکتری‌ها هجوم می‌برند و درد شدیدی ایجاد می‌کنند، زیرا عصب‌ها بی‌محافظ هستند. بدون درمان، دندان ممکن است عفونی شده و نیاز به خلع شدن داشته باشد. تمام این موارد به دلیل وجود باکتری‌هایی است که به قندها وابسته هستند. هرچه مقدار قند مصرفی در غذا بیشتر باشد، دندان‌های ما در خطر بیشتری قرار می‌گیرند. البته این نمی‌تواند به این معنی باشد که افراد باستانی ناتوان در درمان خرابی دندان بوده‌اند. شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که حدود ۱۴۰۰۰ سال پیش، انسان‌ها از سنگ چخماق برای جدا کردن تکه‌های پوسیده از دندان استفاده می‌کردند. آن‌ها حتی مته‌های ابتدایی را برای صاف کردن سوراخ‌های دندان استفاده می‌کردند و از موم برای پرکردن خرابی‌ها بهره می‌بردند، مشابه پرکننده‌های مدرن. امروزه با دسترسی به ابزارها و تکنیک‌های پیچیده‌تر، ما می‌توانیم با رژیم غذایی آسیب‌زا و پرشکر مقابله کنیم.

بعد از انقلاب صنعتی، توسعه‌های فناوری باعث شد که مشکلات پوسیدگی دندان رو به افزایش بیفتد. فرآیند تصفیه قند را ساده‌تر و ارزان‌تر کرد و قند تصفیه‌شده به راحتی در دسترس قرار گرفت. امروزه، تقریباً ۹۲٪ از بزرگسالان آمریکا با مشکلات پوسیدگی دندان روبرو هستند. برخی افراد به دلیل ژنتیکی و ضعف در ساختار مینا دندان‌ها، به‌خصوص بیشتر در معرض خطر پوسیدگی دندان هستند. اما اغلب خرابی‌ها به دلیل مصرف بالای قند اتفاق می‌افتد. با این حال، روش‌های دیگری برای کاهش خرابی‌ها وجود دارد جدا از کاهش مصرف قند و نشاسته. در بیشتر خمیردندان‌ها و منابع آب، مقداری کم فلوراید استفاده می‌شود. این باعث می‌شود دندان‌ها مقاوم‌تر شده و رشد کریستال‌های مینا را تحریک کند که به عنوان دفاع دندان در برابر اسید عمل می‌کند. هنگامی که خرابی‌ها رخ می‌دهند، از پرکننده‌های دندان برای پر و ترمیم ناحیه آسیب‌دیده استفاده می‌شود که جلوی بدتر شدن خرابی‌ها را می‌گیرد. با این حال، بهترین روش برای جلوگیری از خرابی دندان، کاهش مصرف قند و انجام بهداشت دهان و دندان مناسب است تا از باکتری‌ها و منبع تغذیه آن‌ها رها شویم. این شامل مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان و اجتناب از مواد غذایی شیرین و دارای نشاسته است که به دندان می‌چسبد. این کار باعث کاهش جمعیت باکتری‌های دوستدار قند در دهان می‌شود. برخلاف افراد قدیمی که این اطلاعات را نداشتند، ما امروزه دانش کافی برای پیشگیری از پوسیدگی دندان داریم، فقط کافیست آن را به کار بگیریم.