کولیت روده: آشنایی با بیماری و راهکارهای تغذیه برای مقابله با کولیت التهابی

کولیت روده یک بیماری مزمن و رایج است که باعث التهاب در روده بزرگ می‌شود. این بیماری در واقع شبیه به بیماری کرون است و باعث از بین بردن مواد غذایی هضم نشده و دفع مواد زائد از طریق مقعد به صورت مدفوع می‌شود. در حالت شدید، زخم‌ها در پوشش روده بزرگ ایجاد می‌شوند و ممکن است خونریزی، تولید چرک و مخاط را به همراه داشته باشند. آمارها نشان می‌دهد که تقریباً ۷۵۰۰۰ نفر به کولیت اولسراتیو مبتلا هستند.

علائم کولیت روده شامل دیدن خون در مدفوع می‌باشد که هرگز طبیعی نیست و نیاز به مراجعه سریع به پزشک برای تشخیص علت آن است. بسته به سابقه بیمار و معاینه فیزیکی، ممکن است نیاز به آزمایش خون، ادرار و نمونه مدفوع، کولونوسکوپی و آنم باریم باشد. اگر شما مبتلا به کولیت روده هستید، بدنتان ممکن است علائمی مانند تب، لرزش، خستگی، کم‌آبی بدن، التهاب چشم، ورم مفاصل، زخم کانکر، التهاب پوست، درد روده، حساسیت شکم، افسردگی، کاهش وزن، درد و گرفتگی مفاصل، از دست دادن اشتها، خستگی، تغییر در عادات روده، تب، ورم بافت روده، قرمزی سطح روده، زخم‌هایی که خونریزی می‌کنند، مخاط یا خون در مدفوع و خونریزی رکتوم، و اسهال (در برخی از نوع‌های کولیت، یبوست نیز ممکن است شامل شود) را نشان دهد.

درمان کولیت روده یا اولسراتیو بستگی به علت آن دارد. درمان این بیماری عمدتاً بهبود علائم، مراقبت و تثبیت هیدراتاسیون (میزان مناسب آب در بدن) و کنترل درد را هدف می‌گیرد. در صورتی که عفونت باعث بروز کولیت شده باشد، استفاده از آنتی‌بیوتیک ممکن است توصیه شود. برخی از عفونت‌های باکتریایی که به کولیت منجر می‌شوند، بدون نیاز به آنتی‌بیوتیک قابل درمان هستند.

۱- درمان عفونت: برخی عفونت‌ها ممکن است نیازمند مصرف آنتی‌بیوتیک باشند که علت اسهال و کولیت هستند. درمان عفونت‌های ویروسی اغلب به مصرف مایعات و استراحت نیاز دارد. بعضی از عفونت‌های باکتریایی مانند سالمونلا به آنتی‌بیوتیک نیاز ندارند زیرا بدن قادر است با خودش عفونت را از بین ببرد. اما برخی دیگر از عفونت‌های باکتریایی مانند عفونت کلستریدیوم دیفیسیل نیازمند درمان با آنتی‌بیوتیک هستند.

۲- درمان بیماری‌های التهابی روده (IBD): برای کنترل بیماری‌های التهابی روده، معمولاً از داروها استفاده می‌شود. در ابتدا، ممکن است از داروهای ضدالتهابی استفاده شود و در صورت لزوم، داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند مورد استفاده قرار می‌گیرند. در موارد شدیدتر، جراحی نیز به عنوان یک راه درمانی در نظر گرفته می‌شود. این جراحی ممکن است شامل برداشت قسمت‌هایی از روده یا روده کوچک باشد.

۳- درمان کولیت ایسکمیک: درمان کولیت ایسکمیک با استفاده از مایعات داخل وریدی آغاز می‌شود تا به روده استراحت داده شود و از کمبود آب جلوگیری شود. در صورتی که تامین کافی خون به روده صورت نگیرد، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن بخشی از روده باشد که خون کافی به آن نرسیده است.

۴- درمان اسهال و درد شکمی: اسهال و درد شکمی از علائم اصلی کولیت می‌باشند. درمان اولیه در خانه شامل مصرف رژیم مایعات شفاف به مدت ۲۴ ساعت، استراحت و استفاده از تیلنول برای کاهش درد است. در صورتی که علائم بهبود نیابند به سرعت، نیاز به مراقبت‌های پزشکی بیشتر نخواهد بود.

انواع کولیت روده شامل:

1. کولیت اولسراتیو
2. کولیت کرون
3. کولیت انحرافی
4. کولیت ایسکمیک
5. کولیت عفونی
6. کولیت فولینانت
7. کولیت کلاژن
8. کولیت شیمیایی
9. کولیت میکروسکوپی
10. کولیت لنفوسیتیک
11. کولیت آتیپیک

بله، کولیت روده در صورت تشدید و طولانی شدن بیماری، می‌تواند خطرناک باشد. خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ با افزایش مدت زمان و شدت کولیت افزایش می‌یابد. در صورتی که کولیت روده منجر به سوراخ شدن روده گردد، خطر عفونت شدید به دلیل نفوذ باکتری‌ها به شکم افزایش می‌یابد. سوراخ شدن روده به علت ضعف دیواره روده ناشی از التهاب مزمن رخ می‌دهد.

کولیت فولینانت، باعث آسیب دیدن ضخامت دیواره روده می‌شود. در این حالت، انقباض‌های طبیعی دیواره روده موقتاً متوقف می‌شوند و در نهایت، روده قدرت عضلانی خود را از دست می‌دهد و باز می‌شود. تصاویر اشعه ایکس ممکن است گازی که در بخش‌های فلج شده روده گیر کرده است را نشان دهند.

در مگاکولون سمی، روده گسترده می‌شود و قابلیت انقباض مناسب را از دست می‌دهد، بنابراین، گاز در روده حرکت می‌کند و شکم بزرگ می‌شود. در این موارد، بیمار باید بلافاصله به مراقبت‌های پزشکی رجوع کند و هدف درمان مگاکولون سمی، جلوگیری از پارگی روده است.

برخی از میوه‌ها و غذاهای مفید برای کولیت روده عبارتند از:
– میوه‌هایی که حاوی کمی فیبر هستند، مانند موز، طالبی، خربزه و میوه‌های پخته
– منابع پروتئین کم چرب مانند ماهی، گوشت سفید مرغ، سویا، تخم مرغ و توفو نرم
– غلاتی که تصفیه شده‌اند مانند خمیر ترش، سیب زمینی، نان بدون گلوتن، پاستا بدون سبوس، برنج سفید و بلغور جو دو سر
– سبزیجات کاملاً پخته شده بدون دانه و پوست، مانند مارچوبه، خیار، سیب زمینی و کدو حلوایی
– مکمل‌های خوراکی یا شیک‌های پروتئینی خانگی
– مکمل‌هایی که نیازهای بدن را تامین می‌کنند (بهتر است توسط پزشک تجویز شوند).

برای دریافت بهتر مواد مغذی در کولیت اولسراتیو، می‌توانید توجه به نکات زیر را داشته باشید:

۱. مصرف چهار تا شش وعده غذای کوچک در طول روز را رعایت کنید.

۲. به تامین آب بدن خود اهمیت دهید. مقدار کافی آب بنوشید تا ادرارتان به رنگ زرد کم رنگ یا بی رنگ باشد. می‌توانید از آب، آب گوشت، آب گوجه فرنگی یا محلول‌های آبی استفاده کنید.

۳. نوشیدنی‌ها را به آرامی و با اجتناب از استفاده از نی نوشیده شوید، زیرا ممکن است هوا را وارد روده کند و باعث تولید گاز شود.

۴. وعده‌های غذایی را از قبل آماده کنید و آشپزخانه را با غذاهایی پر کنید که قابل تحمل برای شما هستند.

۵. از روش‌های ساده پخت و پز مانند جوشاندن، گریل کردن و بخارپز استفاده کنید.

۶. یک دفترچه برای ثبت غذاهای خود ایجاد کنید تا بتوانید غذاهایی را که برای شما تأثیر منفی دارند شناسایی کرده و از مصرف آن‌ها خودداری کنید.

برای کولیت روده، بهتر است از مصرف یوه‌ها و غذاهای زیر کاسته یا آنها را به حداقل برسانید:

۱. فیبرهای غیرمحلول که سخت هضم می‌شوند، مانند میوه‌هایی که پوست و دانه دارند، سبزی‌های خام، به ویژه سبزی‌های چلیپایی مانند بروکلی، گل کلم و مواردی که پوست دارند، آجیل‌ها و غلات کامل.

۲. لاکتوز که قند موجود در لبنیات مانند شیر، پنیر خامه‌ای و پنیر نرم است.

۳. قندهای جذب نشدنی مانند سوربیتول، مانیتول و سایر قندهای الکلی که در آدامس‌های بدون قند، شیرینی‌ها، بستنی‌ها و برخی از میوه‌ها و آبمیوه‌ها مانند گلابی، هلو و آلو بخارا یافت می‌شود.

۴. غذاهای شیرین مانند شیرینی‌ها و آبمیوه‌ها.

۵. غذاهایی که حاوی چربی بالایی هستند، مانند کره، روغن نارگیل، مارگارین و خامه، همچنین غذاهای چرب و سرخ شده.

۶. نوشیدنی‌های الکلی و حاوی کافئین مانند آبجو، مشروبات الکلی، نوشابه و قهوه.

۷. غذاهای دارای ادویه و طعم تند.

کولیت عصبی روده، یا همان سندروم روده تحریک‌پذیر، یکی از بیماری‌های شایع در سیستم گوارش است که بسیاری از افراد با آن مواجه می‌شوند. این بیماری به همراه درد و تورم در ناحیه شکم همراه است و در برخی از افراد ممکن است با اسهال یا یبوست همراه باشد.

کولیت عصبی روده نسبتاً شایع در خانم‌ها و معمولاً در سنین زیر ۴۵ سال رخ می‌دهد و به دلیل عدم تعادل در سیستم عصبی روده که احساسات روده را به مغز انتقال می‌دهد، بوجود می‌آید. استرس‌های روحی، فشارهای روزمره و مصرف برخی مواد غذایی می‌توانند منجر به اختلال و عدم تعادل در سیستم عصبی روده شوند. این عوامل می‌توانند فرآیند پیشرفت بیماری کولیت عصبی روده را تشدید کنند.

علائم کولیت عصبی روده به شرح زیر است:

۱. درد‌های شکمی: درد‌ها بیشتر در منطقه اطراف ناف حس می‌شوند.

۲. اسهال و یبوست: اسهال و یبوست شدید می‌توانند همراه باشند.

۳. سروصدا و نفخ شکم: شکم صدای بلندی می‌دهد و نفخ می‌کند.

۴. دفع بلغم همراه مدفوع: بلغم همراه با مدفوع دفع می‌شود.

۵. اضطراب و نگرانی: افزایش اضطراب و نگرانی نیز ممکن است رخ دهد.

۶. دفع ناکامل پسماندهای غذا: دفع ناقص و ناکامل پسماندهای غذایی اتفاق می‌افتد.

درمان کولیت عصبی روده زمان زیادی را می‌طلبد. اولین قدم اطمینان دادن به بیمار است که این بیماری خطرناک نیست. درمان این بیماری نیاز به مراجعات مکرر و مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک دارد. همچنین، بیمار باید از نظر عصبی تحت فشار قرار نگیرد و عوامل استرس‌زا را کنترل کند و رژیم غذایی خاصی را رعایت کند. همچنین، توصیه می‌شود از مصرف مواد غذایی حاوی نیترات مانند ترشی‌ها، ماهی‌های دودی، مواد حاوی کافئین، حبوبات، ادویه‌های تند، غذاهای حاوی فیبر بالا مانند نان‌های فیبردار، غلات و سیب‌زمینی، و میوه‌هایی مانند انبه و آناناس که نفخ می‌آورند، پرهیز کند.

در برخی از افراد، نوشیدن شیر می‌تواند باعث تحریک بیشتر بیماری کولیت روده شود. دلیل این امر این است که برخی افراد با کولیت روده، آنزیم لاکتاز که برای هضم و جذب شیر مهم است، ندارند.

اگر شما از بیماری کولیت روده رنج می‌برید، باید از مصرف غذاهای چرب و محرک خودداری کنید. همچنین، باید از مواجهه با محیط‌های استرس‌زا پرهیز کنید. در صورتی که شما از کولیت اولسراتیو رنج می‌برید، بهتر است از مصرف غذاهای تند خودداری کنید. همچنین، وعده‌های غذایی خود را به صورت منظم و به موقع، در آرامش کافی، مصرف کنید. در هنگام بروز اسهال، بهتر است از مصرف غذاهای ملین، روغن زیتون، و میوه‌هایی مانند گلابی و آلو خودداری کنید.