کیست تخمدان: همه چیزی که باید درباره آن بدانید

تخمدان، یک قسمت از سیستم تولید مثل زنان است که در پایین شکم و به طرفین رحم قرار دارد. در واقع، زنان دو تخمدان دارند و این تخمدان‌ها علاوه بر تولید تخمک، هورمون‌های استروژن و پروژسترون را نیز تولید می‌کنند. گاهی اوقات، در یکی از تخمدان‌ها یک کیسه‌ای پر از مایعات شروع به بزرگ شدن می‌کند و به آن کیست تخمدان می‌گویند.

تخمدان یک بخش از سیستم تولید مثل زنان است که در پایین شکم و به طرفین رحم قرار دارد. زنان دو تخمدان دارند که علاوه بر تولید تخمک، هورمون‌های استروژن و پروژسترون را نیز تولید می‌کنند. گاهی اوقات، یک کیست یا یک کیسه پر از مایعات در یکی از تخمدان‌ها شروع به بزرگ شدن می‌کند و به آن کیست تخمدان می‌گویند.

تقریباً هر زنی در طول عمر خود ممکن است با کیست تخمدان مواجه شود. در بیشتر موارد، کیست‌ها بدون درد و بدون علائم خاصی هستند. با این حال، بعضی از علائم ممکن است به وجود کیست تخمدان اشاره کنند. در صورت بروز علائم، می‌توان اقدامات درمانی مربوط به کیست تخمدان را انجام داد.

کیست تخمدان به معنای وجود کیسه‌های جامد یا پر از مایعات در تخمدان است. این کیست‌ها بیشتر در دوره تخمک‌گذاری شکل می‌گیرند، زمانی که یکی از تخمدان‌ها تخمک آزاد می‌کند.

کیست تخمدان معمولاً با درد و علائم دیگر همراه است، اما گاهی بدون نشانه قابل توجهی هم وجود دارد. اکثراً، کیست‌ها در عرض چند هفته تا سه ماه به طور خودبخودی بینایی می‌شوند. تقریباً تمامی کیست‌های تخمدان خوش‌خیم هستند و به سرطان تبدیل نمی‌شوند. اما در برخی موارد نادر، کیست‌ها ممکن است نشانه سرطان باشند. بنابراین، اگر علائم کیست تخمدان را تجربه می‌کنید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و اقدامات مناسب را انجام دهید.

انواع مختلفی از کیست تخمدان وجود دارند. شایع‌ترین نوع کیست تخمدان، کیست فانکشنال است. در این نوع کیست، در دوره قاعدگی، تخمدان‌ها فولیکول‌های کوچکی را تشکیل می‌دهند. این فولیکول‌ها هورمون‌هایی ترشح می‌کنند و باعث آزاد شدن تخمک‌ها می‌شوند. گاهی یک فولیکول معمولی در دوره قاعدگی بیش از حد رشد کرده و مایعی درون خود جذب می‌کند و به یک کیست فانکشنال تبدیل می‌شود. این کیست‌ها معمولاً بی‌خطر هستند و طی چهار تا هشت هفته به صورت خودبه‌خود تقسیم می‌شوند و به طور طبیعی ناپدید می‌شوند.

یک نوع دیگر کیست تخمدان، کیست نئوپلاستیک خوش‌خیم است. این کیست‌ها بسیار نادر هستند و شکل‌های مختلفی دارند. یکی از رایج‌ترین نوع آن‌ها، کیست تراتوما یا درموئید است. این کیست‌ها در ابتدا به شکل یک سلول باکتری ظاهر می‌شوند و ممکن است بافت متنوعی از غدد چربی، سلول‌های پوستی یا فولیکول‌های مو را شامل شوند. گاهی این کیست‌ها بدون نشانه قابل توجهی هستند، اما ممکن است در برخی موارد منجر به مشکلات دیگر یا درد در ناحیه لگن شوند. این کیست‌ها به طور طبیعی از بین نمی‌روند و نیاز به درمان دارند.

۳- کیست تخمدان اندومتریوتیک، در نتیجه بروز اندومتریوزیس (بافتی شبیه به اندومتریال خارج از رحم شکل می‌گیرد و به تخمدان‌ها متصل می‌شود) شکل می‌گیرد. در دوره قاعدگی، هورمون‌ها باعث ریزش بافت رحم و خروج تخمک از بدن می‌شوند. اما بافت اندومتر روی تخمدان‌ها ریزش نمی‌کند و با تجمع این بافت، کیست‌های قهوه‌ای به‌رنگ قرمز تشکیل می‌شوند. به‌طور معمول، به این کیست‌ها کیست شکلاتی نیز گفته می‌شود. این کیست‌ها به‌طور خودبخودی نمی‌گذرند و در صورت پارگی، ممکن است منجر به درد در ناحیه لگن، التهاب و ناباروری شوند.

۴- کیست تخمدان بدخیم
اکثر کیست‌های تخمدان خوش‌خیم هستند، اما هر کدام از آنها ممکن است به یک کیست بدخیم یا سرطانی تبدیل شوند. کیست بدخیم یا تومور تخمدان نشانه‌ای از سرطان تخمدان است. یک کیست به‌عنوان بدخیم شناخته می‌شود، زمانی که ویژگی‌های مشخصی در سابقه پزشکی بیمار یا نتایج آزمایشات بررسی شود. در صورت تشخیص، این کیست‌ها نمونه‌برداری و کامل از بدن برداشته می‌شوند.

علائم کیست تخمدان چیست؟
اگرچه کیست‌های تخمدان معمولاً علائم خاصی ندارند، اما اگر شما از موارد زیر رنج ببرید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیقی بگیرید.

۱- درد در ناحیه لگن: یکی از علائم کیست تخمدان، درد در پایین شکم و ناحیه لگن است. کیست‌های تخمدان می‌توانند یکی از عللی باشند که باعث درد در این ناحیه می‌شوند. این درد می‌تواند به صورت ناگهانی و یا به‌صورت گرفتگی عضلات احساس شود و در بازه‌های زمانی مختلف ظاهر شود.

درد مرتبط با کیست تخمدان در دوران قاعدگی شدیدتر می‌شود. هورمون‌هایی که در این دوره تولید می‌شوند، ممکن است باعث تشکیل یا بزرگ شدن کیستتخمدان‌ها کیست‌هایی هستند که به دلیل اندومتریوزیس شکل می‌گیرند. اندومتریوزیس زمانی رخ می‌دهد که بافتی شبیه به اندومتریال خارج از رحم تشکیل می‌شود و به تخمدان‌ها متصل می‌شود. در طول دوره قاعدگی، هورمون‌ها باعث ریزش بافت رحم و خروج تخمک از بدن می‌شوند. بافت اندومتر روی تخمدان‌ها ریزش نمی‌کند و با تجمع این بافت، کیست‌های قهوه‌ای به رنگ قرمز شکل می‌گیرد. به همین دلیل، اغلب به کیست‌های اندومتریوتیک به عنوان کیست شکلاتی اشاره می‌شود. این کیست‌ها عمدتاً خود به خود بهبود نمی‌یابند و در صورت پارگی، ممکن است منجر به درد در ناحیه لگن، التهاب و ناباروری شوند.

کیست تخمدان بدخیم
اکثر کیست‌های تخمدان خوش‌خیم هستند، اما هر کدام از آنها می‌توانند به یک کیست بدخیم یا سرطانی تبدیل شوند. کیست بدخیم یا تومور تخمدان نشانه‌ای از سرطان تخمدان است. یک کیست به‌عنوان بدخیم شناخته می‌شود زمانی که ویژگی‌های مشخصی در سابقه پزشکی بیمار یا نتایج آزمایشات مشاهده شود. در صورت تشخیص، این کیست‌ها باید نمونه‌برداری شده و به‌طور کامل از بدن برداشته شوند.

علائم کیست تخمدان
با اینکه کیست‌های تخمدان معمولاً علائم خاصی ندارند، اما اگر شما از موارد زیر رنج می‌برید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیقی بگیرید.

یکی از علائم کیست تخمدان درد در ناحیه لگن است. کیست‌های تخمدان می‌توانند یکی از علل درد در این ناحیه باشند. این درد می‌تواند ناگهانی یا گرفتگی عضلات باشد و در بازه‌های زمانی مختلف احساس می‌شود. درد مرتبط با کیست تخمدان در دوران قاعدگی شدیدتر می‌شود. هورمون‌هایی که در این دوره تولید می‌شوند، ممکن است باعث تشکیل یا بزرگ شدن کیست‌های تخمدان و در نتیج

علائم کیست تخمدان عبارتند از:

1. درد در سایر بخش‌های بدن: درد کیست تخمدان ممکن است از منطقه لگن به سمت پایین تنه و حتی ران‌ها گسترش یابد، که این نوع درد را درد ارجاعی می‌نامند.

2. نفخ شکم: بسیاری از خانم‌ها در دوران قاعدگی با نفخ شکم مواجه می‌شوند. اگر شما دچار نفخ شکم غیرطبیعی و شدید هستید، حتماً به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا این نفخ می‌تواند ناشی از بزرگ شدن کیست‌های تخمدان باشد.

3. حالت تهوع و استفراغ: در برخی موارد، به دلیل پیچ خوردن تخمدان‌ها به دلیل وجود کیست، ممکن است حالت تهوع و استفراغ را تجربه کنید.

4. تغییر در ادرار یا دفع مدفوع: گاهی اوقات کیست تخمدان می‌تواند تأثیر منفی بر عملکرد مثانه یا روده داشته باشد و باعث مشکلات در دفع مدفوع یا تکرار ادرار شدن شود.

5. تب: در صورت عفونی شدن کیست‌های تخمدان، ممکن است با تب مواجه شوید.

لطفاً در صورت تجربه هر یک از این علائم، به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب صورت گیرد.

علائم کیست تخمدان عبارتند از:

7. خون‌ریزی بدون علت: در برخی موارد، کیست‌های تخمدان می‌توانند به طور غیرمنتظره باعث خون‌ریزی شوند. در این صورت، بهتر است به سرعت به پزشک مراجعه کنید.

8. افزایش ناگهانی وزن: در موارد نادر، کیست‌های تخمدان به طور قابل توجهی بزرگ می‌شوند. همراه با نفخ شکم، می‌تواند باعث افزایش ناگهانی وزن ظاهری شود.

9. درد در هنگام مقاربت جنسی: برخی از کیست‌های تخمدان می‌توانند منجر به درد ناراحت‌کننده در هنگام مقاربت شوند. این امر به خصوص در مورد کیست‌های تخمدانی به نام “اندومتریوما” صدق می‌کند. کیست اندومتریوما زمانی شکل می‌گیرد که بافت رحم خارج از محل خود قرار بگیرد.

10. عدم باروری: زنانی که به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) مبتلا هستند، ممکن است به طور معمول کیست‌های زیادی تولید کنند. این مشکل می‌تواند باعث عدم باروری در آنان شود.

در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب انجام شود.

درمان کیست تخمدان بستگی به اندازه، نوع و علائم آن دارد. در صورتی که کیست کوچک باشد و رشد سریعی نداشته باشد، پزشک ممکن است توصیه کند تا صرفاً منتظر بمانید و مراقبات لازم را انجام دهید. این انتظار به منظور بررسی و اطمینان از عدم رشد خودبه‌خودی کیست است. پزشک ممکن است در طول چند ماه، با انجام چندین آزمایش فراصوت، کیست را به طور کامل مورد بررسی قرار دهد.

باید توجه داشت که روش‌های درمان خانگی نمی‌توانند به طور موثر کیست را از بین ببرند. در این مرحله، هدف پزشک، درمان علائم و کنترل درد بیمار است. زنان بسیاری که با کیست‌های تخمدان مبتلا هستند، در دوران قاعدگی خود درد بیشتری تجربه می‌کنند، بنابراین کنترل درد بسیار مهم است. اگر کیست به طور خودبه‌خودی بهبود نیابد و یا اندازه آن بزرگتر شود، پزشک ممکن است درمانی را برای کاهش اندازه یا حذف کیست تجویز کند.

۱- راه‌های درمان کیست تخمدان؛ ماساژ:
درد کیست تخمدان می‌تواند به عضلات اطراف آن نیز تاثیر بگذارد. در دوره قاعدگی، این دردهای عضلانی شدیدتر می‌شوند و ناراحتی بیمار را افزایش می‌دهند. انجام ماساژ در مناطق تحتانی کمر، ران‌ها، باسن و معده می‌تواند شدت دردهای عضلانی را کاهش دهد.

۲- راه‌های درمان کیست تخمدان؛ ورزش‌های کششی:
ورزش‌های کششی هم می‌توانند در کاهش درد مرتبط با کیست تخمدان مؤثر باشند. برخی زنان پس از انجام فعالیت‌های سنگین مانند دویدن، آرامش را تجربه می‌کنند و برخی دیگر تمایل دارند تا ورزش‌های کششی و یوگا را انجام دهند. ورزش می‌تواند به حفظ وزن مناسب در زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک کمک کند. حتی اگر باعث کاهش وزن نشود، با تقویت عضلات، می‌تواند در کاهش درد آنها مؤثر باشد. همچنین، می‌تواند از شکل‌گیری و رشد کیست‌ها در آینده جلوگیری کرده و به بهبود مقاومت بدن در برابر انسولین کمک کند.

۳- راه‌های درمان کیست تخمدان؛ استفاده از گرما:
استفاده از گرما باعث افزایش جریان خون و کاهش درد می‌شود. می‌توانید یک کیسه آب گرم را در حوله بپیچید و به مدت ۲۰ دقیقه روی معده یا ناحیه پایین کمر قرار دهید. این کار را می‌توانید چند بار در روز تا زمانی که پوست آسیب ندیده، تکرار کنید.

۴- راه‌های درمان کیست تخمدان؛ آرامش و استراحت:
اضطراب و استرس می‌توانند شدت درد را افزایش دهند. تکنیک‌های آرامش و استراحت مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق می‌توانند به کاهش اضطراب و شدت درد، کنترل درد مزمن و افزایش سلامت روح و جسم کمک کنند.

۵- برای درمان کیست تخمدان، می‌توان از قرص‌های ضد بارداری استفاده کرد. این قرص‌ها می‌توانند فرآیند تخمک‌گذاری را متوقف کرده و جلوی شکل‌گیری کیست‌های جدید را بگیرند. همچنین، مصرف قرص‌های ضد بارداری می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش دهد. درواقع، خطر سرطان تخمدان در زنان بعد از ورود به دوران یائسگی بیشتر است.

۶- اگر کیست شما کوچک است و نتایج آزمایش‌های تصویربرداری نشان می‌دهد که سرطانی نیست، پزشک می‌تواند از روش لاپاراسکوپی برای جراحی کیست استفاده کند و آن را تخلیه کند.

۷- اگر کیست شما بزرگ است، پزشک ممکن است با یک برش بزرگ در ناحیه شکم، کیست را جراحی کند. در صورت تشخیص سرطانی بودن کیست، پزشک ممکن است تخمدان‌ها و رحم را با انجام هیسترکتومی (جراحی برداشت رحم) حذف کند.

۸- برنامه غذایی سالم نیز به درمان کیست تخمدان کمک می‌کند. نوع غذاها و خوراکی‌هایی که مصرف می‌کنید، می‌توانند رشد کیست‌ها را تحت تأثیر قرار دهند. رژیم غذایی نامناسب می‌تواند منجر به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک شود و علائمی مانند قاعدگی نامنظم را ایجاد کند. در واقع، حدود ۵۰ درصد از زنانی که این سندروم را دارند، با مشکلات اضافه وزن مواجه می‌شوند. ارتباط مستقیمی بین این سندروم و مقاومت به انسولین وجود دارد که باعث سخت شدن کاهش وزن می‌شود.

برای ارتقای سادگی و روانی، متن را به شکل زیر بازنویسی می‌کنم:

برای جلوگیری از مقاومت به انسولین، مصرف غذاها و خوراکی‌هایی که این مشکل را ایجاد می‌کنند، باید به آنها پرهیز کنید. به عنوان مثال، نباید نان سفید، سیب‌زمینی سفید، غذاهایی که با آرد سفید تهیه شده‌اند و شیرینی‌ها و دسرهای شیرین با قند را مصرف کنید. به جای آن، باید از غذاهایی استفاده کنید که به کنترل وزن و مقابله با مقاومت به انسولین کمک کنند. در این موارد، توصیه می‌شود که غذاهایی با فیبر زیاد مانند کلم بروکلی، سبزیجات، بادام، توت و کدو، غذاهای پرپروتئین مانند ماهی، توفو و جوجه و غذاهای ضدالتهاب مانند ادویه‌ها، گوجه‌فرنگی، زردچوبه، کلم‌پیچ و روغن زیتون مصرف شوند. اگر به مشکلات کاهش وزن یا مدیریت رژیم غذایی برخورد می‌کنید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید یا به یک متخصص تغذیه مراجعه کنید.

برای سادگی و روانی بیشتر، متن را به شکل زیر بازنویسی می‌کنم:

متأسفانه امکان پیشگیری از کیست تخمدان وجود ندارد. با این حال، انجام آزمایش‌های منظم توسط متخصصان زنان می‌تواند به تشخیص زودهنگام کیست تخمدان کمک کند. باید توجه داشت که اکثر کیست‌های تخمدان خوش‌خیم و غیرسرطانی هستند. با این حال، علائم سرطان تخمدان ممکن است شباهتی با علایم کیست تخمدان داشته باشد. به همین دلیل، بسیار مهم است که به پزشک مراجعه کرده و تشخیص صحیح را دریافت کنید. حتماً علائمی که ممکن است به پزشک کمک کنند تا مشکل را تشخیص دهد را به او بگویید، از جمله:

تغییر در چرخه قاعدگی؛
درد لگنی که بهبود نمی‌یابد؛
افت‌ وزن بدون دلیل؛
کاهش اشتها؛
انتفاخ شکم؛
همانطور که گفته شد، بیشتر خانم‌ها تجربه کیست تخمدان دارند. بهترین روش برای درمان و پیشگیری از تبدیل شدن آنها به سرطان، مراجعه به پزشک و انجام بررسی‌های منظم است. اگر علائم کیست تخمدان را در خود تشخیص دادید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب را برایتان تعیین کند.